بیماری ویروسی موزاییک انجیر

Fig Mosaic Disease(FMD)

مقدمه:

انجیر با نام علمی.Ficus carica L   از خانواده توت سانلن Moraceae  می باشد.
انجیرها درختان نیمه گرمسیری خزان دار هستند که شرایط بهینه رشدآن ها در نواحی مدیترانه ایی و اقلیم های گرم و خشک است که زمستان  ملایم و تابستانی گرم و خشک با رطوبت نسبی پایین دارند.
جنس Ficus حدود هزار گونه را شامل می شود که تعدادی از آن ها میوه خوراکی دارند.
سازمان خواربار جهانی میزان تولید انجیر را در سال2007 بیش از یک میلیون تن ذکر کرده است.
مهم ترین کشورهای تولید کننده انجیر را به ترتیب ترکیه ، مصر و ایران می باشند.
ایران در سال2010 با تولید76414 تن انجیر در جایگاه چهارم تولید کنندگان انجیر قرار گرفته است.
رتبه بندی استان های کشور براساس میزان تولید انجیر به ترتیب شامل فارس، لرستان، کرمانشاه، مازندران، هرمزگان، کرمان، سیستان و بلوچستان است.

بیشتر بخوانید:کنه تارتن دولکه ای 

بیماری موزاییک انجیر:

بیماری موزاییکانجیر علایم بسیار متغییری دارد این علایم وابسته به فصل هستند یا به واکنش واریته ها یا در نتیجه آلودگی به بیمارگرهای مختلف یا استرین های یک ویروس به تنهایی و یا در اثر ترکیب آنها ایجاد می شود.
علایم درختان به صورت تغییر رنگ و بدشکلی برگ ها دیده می شود. برگ ها به مقدار کم یا زیاد تغییر شکل و اندازه می دهند و ممکن است چروکیده یا پیچیده شده تغییر رنگ رایج شامل طرح های متغیری مانند پیسک، لکه، نواری شدن و رنگ پریدگی رگبرگ ها، لکه های حلقوی رنگ پریده و بافت مردگی است. در بعضی از برگ ها لکه های زرد رنگ نسبتا کوچک و بطور یکنواخت روی سطح برگ دیده می شود. میوه ها در درختانی که به شدت آلوده اند کوچکترند و دارای لکه های زرد رنگ یا حلقوی هستند و ممکن است به آسانی ریزش پیدا کنند.
در بعضی موارد کاهش محصول و حتی زوال درختان آلوده گزارش شده است.

عامل بیماری:

تابه حال در دنیا ویروس های متعددی در ارتباط با این بیماری گزارش شده است:
ویروس هایی از جنس های: 
Badnavirus, Luteovirus, Umbraviris, Closterovirus, Emaravirus, Potyvirus, Crypticvirus

عوامل شبه ویروسی
ویرویید کوتولگی رازکHop Stunt Viroid (HSVd)  
ویرویید اگزو کورتیس مرکبات Citrus Exocortist 
ویروس Fig Mosaic associated virus 
در ایران تا بحال ویروس های مختلفی( ARN دار وDNA دار) به عنوان عوامل بیماری گزارش شده اند. ناقل می تواند کنه اریوفید و شته باشد.
ویروس می تواند با شیره گیاهی( انتقال مکانیکی)، قلمه و پیوندک نیز منتقل شود.
پاتوژن یا پاتوژن های FMD می توانند بوسیله اندام رویشی آلوده (قلمه و پیوندک) و یا بوسیله کنه اریوفید A.ficus  منتقل می شود ولی با دانه گرده منتقل نمی شود.
A.ficus آفتی با گسترش جهانی است. این آفت اختصاصی است میزبانی بالایی دار و فقط به گونه های جنس ficus محدود می شود. تمام مراحل زندگی کنه در تمام طول سال دیده می شود.
هرگاه FMD و A. ficus هردو باهم روی برگ حضور داشته باشند علایم شدیدی مشاهده می شود.
انتقال ویروس حتی بوسیله یک کنه و در زمان 5 دقیقه دهش با دوره کمون 6-7 ساعت امکان پذیر است.
کنه بالغ و نابالغ هردو قادر به انتقال ویروس هستند. کنه بعد از جلد اندازی قادر به انتقال ویروس است.انتقال بوسیله تخم کنه گزارش نشده است.
اخیرا مشخص شده است توسعه علایم در انجیرهایی که با کنه ی دارای ویروس تیمار شده اند در ارتباط است.
بعضی از ویژگی های بیماری موزاییک انجیردر درختان دیم وجود ندارد.
برخی از ارقام مانند انجیر سیاه حساس ترند.
هرچه میزان آبیاری بیشتر باشد شدت و گسترش بیماری بیشتر است.
 

دستورالعمل:

تولید هرگونه نهال انجیر در حوزه استحفاظی شهرستان های جهرم، استهبان و خرامه تا اطلاع ثانوی ممنوع می باشد.
نهالستان ها در کنار باغ های انجیر به ویژه باغ های انجیر آبی احداث نشوند.
قلمه های مورد استفاده در احداث نهالستان باید از باغ های سالم در مناطق غیرآلوده تهیه شوند.
باید از سلامت درختان مادری برای تهیه قلمه اطمینان حاصل کرد.
توصیه می شود در استان فارس باغ های مادری انجیر جهت تولید قلمه و پیوندک احداث شوند.
ضدعفونی کلیه ابزارها در زمان هرس و قلمه گیری از هر درخت به درخت دیگر با محلول وایتکس10 درصد توسط باغداران توصیه می شود.
بازدید مرتب از نهالستان از نظر وجود بیماری موزاییک بعد از سبز شدن قلمه ها.
تولیدکنندگان نهال در طول دوره تولید، حداقل دو نوبت آزمایشات ویروس شناسی را انجام دهند.
مبارزه با علف های هرز و ناقلین بیماری های ویروسی و شبه ویروسی.

بیشتر بخوانید: پروانه مینوز برگ چنار