انواع پرتقال

.                                ..         

.                               ( کود های مورد نیاز پرتقال )

از سال 1309 تاکنون بالغ بر150 رقم پرتقال، نارنگی، لیمو شیرین، گریپ فروت، بادرنگ، لیمو­ترش و دورگه­ های آن ها به کشور وارد شده كه پس از انجام آزمایش­ های مقدماتی و مقایسه ارقام در ایستگاه های پژوهشی، رقم­ های مناسب برای نقاط گوناگون انتخاب و معرفی مي شوند. رقم ­های انتخاب شده در سه منطقه مرکبات کاری کشور شامل نوار ساحلی دریای خزر (گیلان ، مازندران وگلستان)، نواحی مرکزی (فارس، کرمان، کرمانشاه، ایلام، کهگیلویه و بویراحمد و يزد) و سواحل خلیج فارس و دریای عمان (خوزستان، بوشهر، هرمزگان و سیستان و بلوچستان) کاشته شده است و انجام آزمایش­ های مقدماتی و مقایسه ارقام درحال حاضر بر روي تعدادي از ارقام كه از سال 1379 به بعد وارد گرديده ادامه دارد .

انتخاب پایه و پیوندک مناسب هر منطقه و عاری بودن از بیماری های ویروسی، شبه ویروسی و مایکوپلاسمایی در پرورش و تولید بهینه این محصول نقش بسیار مهمی را بازی می کند زیرا وجود بیش از 30 بیماری ویروسی و 70 بیماری فیزیولوژیکی، قارچی، ژنتیکی در مرکبات که به وسیله حشرات، پیوندک و وسایل مکانیکي آلوده منتقل و منتشر می شوند موجبات مرگ درختان و کاهش چشمگیر محصول را فراهم می سازند .

کود های مورد نیاز پرتقال

طبقه بندی پرتقال :

1 – انواع گرد و معمولی ( Raund )

2 – گره نافدار ( Novel )

3 – خونی یا توقرمز ( blood orange )

4 – گروه بدون اسید ( اسیدلس ) ( acidless )

بیشتر انواع تجاری پرتقال عبارتند از :

 Pilencia – Pineapple – Hamline – Marrsearly – Salvsiana

گروه پرتقال های Novel به گونه ای می باشند مه درون میوه اصلی یک میوه کوچک تری به وجود می آید ( بچه میوه ) – مانند انواع واشنگتون ناول ، جیلت ناول .پرتقال های خونی برای اینکه زنگ قرمز که همان رنگیزه آنتوسیانین می باشد در آن ها تشکیل شود بایستی در زمان رسیدن شب های خنکی را داشته باشند . مانند تارکو ( Taraco ) ، سانجین ، سانگیونلا ( Sanguinella) ، Morro .انواع بدون اسید ارزش اقتصادی نداشته و فقط در کشور های عربی مانند مصر و الجزایر طرفدارانی دارد .انواع بدون بذر تقریبا وجود ندارد و به طور معمول پرتقال هایی را که بین 0 تا 5 بذر داشته باشند را بدون بذر ( Seedlease) گویند . مانند ناول ، والنسیا ، Juffa ، Amling .انواع بذر دار پرتقال بین 15 تا 20 بذر دارند . مانند Pineapple ، Pursenbrown و انواع پرتقال های محلی ایران

طبقه بندی پرتقال:

زودرس :

اوایل آذر ماه میوه قابل برداشت است . مانند Navel ، Pursen brown ، Hamline ، Marsseady ، Salvstiana

میان رس :

از آذر تا بهمن ماه میوه قابل برداشت است . مانند Juffa ، Queen ، Pineapple ، پرتقال های محلی ایران

دیررس :

از ظهور گل تا رسیدن میوه یکسال طول می کشد . مانند Valencia  که دارای بهترین رنگ و کیفیت در بین تمام پرتقال ها می باشد و میوه آن در فروردین و اردیبهشت قابل برداشت است . این پرتقال بهترین پرتقال جهان می باشد و عیب آن یکی دیررس بودن آن می باشد و دیگری اینکه پوست میوه و گوشت میوه به سختی به هم چسبیده اند و به همین دلیل برای تازه خوری مناسب نمی باشد.

ویژگی­ های مهمترین ارقام پرتقال در ایران

پرتقال Citrus sinensis

م

واشنگتن ناول ( Washington navel )

اين پرتقال مادر بسياري از پرتقالهاي نافدار دنيا است. ميوه آن درشت و درصورت سالم وعاري بودن درختان از بيماريهاي ويروسي وزن هرميوه به 500 گرم ميرسد ودرحد معمولي از 200 گرم كمتر نيست . جزء ارقام زودرس ميباشد، قدرت نگهداري ميوه هاي آن روي درخت خوب و ريزش ندارد . بسيار حساس به خشكي وحرارت زياد درمواقع ظهور گل وبستن ميوه مي باشد. بهمين دليل دربسياري ازمناطق مركبات خيز جنوب كشور نميتواند محصول خوب با كيفيت بالاتوليد نمايد.

تامسون ناول (Thompson navel )

يكي از ارقام انتخابي براي شمال ايران است. ميوه تامسون ناول در مقايسه با پرتقال واشنگتن ناول نسبتاً  كوچك، كشيده مخروطي ، پوست نازك و صاف است.رنگ پوست آن كم رنگ تر از واشنگتن ناول، پره ها گوشتي ولي پر آب تر از واشنگتن ناول است خوش عطر وطعم ، بدون بذر ومقاوم درمقابل سرما و 20 –15 روز زودتر از واشنگتن ناول مي‌رسد .

فراست ناول  (Frost navel  )

مناسب شمال ايران است درمقايسه با واشنگتن ناول ميزان اسيد ميوه آن زيادتر ونسبت به آن ديررس تر وميوه آن كوچك تر ولي گوشتش ترد و پرآب وبا عطر و طعم بالاتري است. بدون بذر ومقاوم درمقابل سرما است . بطور كلي ناول‌ها براي آب وهواي خنك و مرطوب مناسب است و درجنوب كشور در بعضي از نقاط جنوب كشور نظير فسا در استان فارس ،‌دلفارد در منطقه جيرفت و دامنه هاي خنك ديگر آن داراي كيفيت نسبتاً  خوبي است .

خوني مورو ( Moro )

اين پرتقال در شمال ايران به تامسون خوني معروف است. به دليل زود رس بودن براي شمال ايران معرفي گرديده است .از پرتقالهاي گوشتي ودرشت بوده وگوشت آن در موقع رسيدن كامل ميوه، قرمز است ، پوستي بسيار نازك و شفاف چرمي دارد از خاصيت انباري بسيار بالائي برخوردار است درسالهاي اخير طرفداران بسياري پيدا كرده است .

از ارقام پرتقال خوني درشمال ايران به ترتيب ميتوان سانگينـو (Sanguino) ‌سانگينولا (Sanguinelle ) گروس سانگين (Gross Sanguin )و تاراكو ( Tarraco ) كه ميوه هاي نسبتاً‌كوچك تر بارنگ گوشت متفاوت ميباشد را نام برد ازنظر عطر وطعم ومزه مثل مورو ولي از نظر رسيدن ميوه درگروه ميان رس ها قرار دارند.

هاملين ( Hamlin )

رقمي خوش طعم وعطر ، بسيار زودرس ، بدون بذر و گوشتي است و نياز زيادي به كودهاي شيميائي مخصوصاً  ازته دارد درصورتيكه درتابستان درمواقع خشك ( تير- مرداد ) آبياري نشود ميوه آن كوچك مانده وبا اولين بارندگي هاي پائيزه درشمال ايران به مقدار قابل توجهي تركيده و قبل از رسيدن مي ريزد رقمي است بسيار پرمحصول وبه همين دليل نيازمند تنك كردن درسال آور است داراي پوستي صاف ونازك بوده با تعداد بذر كم و گاهي بدون بذر و در موقع رسيدن ميوه ،رنگ پوست به رنگ پرتقالي متمايل به قرمز است .

مارس ( Marss)  

رقمي است زودرس بدون بذر،ميزان اسيد آن پائين و موردپسند ذائقه ايراني است ميوه آن روي درخت خوب مي ماند واز خاصيت انباري خوبي برخوردار است . درخت آن قوي وكم تيغ و بسيار پرمحصول است .

سالوستيانا ( salustina )  

از ارقام زود رس بوده به علت كيفيت خوب و زودرس بودن مورد توجه بسياري از كشورهاي مركبات خيز جهان قرار گرفته است . پرتقالي است تقريباً‌گرد ودر انتها كمي فرو رفته ، گوشتي وبدون بذر ( حداكثر 5-4  عدد ) داراي طعم وعطر مطبوع ، پرآب وشيرين و ميوه آن روي درخت خوب ميماند يكي از ارقام مناسب  براي شمال و جنوب ايران است.

پاين اپل ( Pine apple )

پرتقالي است ميان رس ،شكل ميوه گرد نسبتاً  بيضي ودرانتها كمي فرورفته با شيارهاي باريك در انتها است در مورد چگونگي نام اين پرتقال كه چرا( Pine apple )ناميده شده عقيده عده اي بر اين است كه شكل درخت شبيه آناناس بوده كه حالت استوانه اي و درانتها شاخه هاي فشرده دارد كه شبيه آناناس است.

پارسون براون (parson brown)

پرتقالي است گرد با شيارهاي باريك درانتهاي دم ميوه، از نظر رنگ در موقع رسيدن شبيه به پرتقال هاي محلي است گوشت آن در موقع رسيدن كامل ميوه ، سفت و پرآب با رنگ پرتقالي و كاملاً‌معطر است رقمي است زودرس و بذري كه تعداد بذر آن 22-11  عدد در شمال ايران يادداشت گرديده است اين رقم مناسب شمال وجنوب كشورو بعنوان يك رقم پرآب بذردار واز مناسبترين ارقام براي تهيه آب پرتقال مي باشد.

والنسيا (Valencia)

مبداءاين پرتقال ايالت والنسيا در اسپانيا است ايران آن را به صورت پيوندك از آمريكا دريافت كرده است ميوه آن متوسط ،‌سفت ، بدون بذر ، گوشتي پرآب و خوش عطر و طعم است.

اولد والنسيا (old Valencia)

رقمي است ديررس كه همراه با ساير ارقام پرتقال گل مي كند ولي ميوه آن در خرداد سال بعد رسيده و برداشت مي شود داراي ميوه هاي متوسط ، سفت ، بدون بذر،‌گوشتي پرآب، پوست نسبتا ً‌صاف وبسيار خوش عطر وطعم است. درخت قوي،‌رشد ارتفاعي داشته و ميوه آن در ايران به نام پرتقال تابستاني معروف است . زماني كه ميوه هاي سال قبل برداشت مي شود پرتقال جديد به اندازه گردو روي آن ديده مي شود از استرين هاي معروف والنسيا  مي توان به انواع اوليندا  (Olinda)، لوجيم گانــــك( Lue- gim  -gong) ، كمپبل  (Campblle)و فراست ( Frost )  اشاره نمود كه هر چهار استرين مذكور براي جنوب مناسب ميباشد.

محلي سياورز ( Siavaraze)

از ارقام بومي قديمي است كه ازشمال به جنوب برده شده است رقم غالب منطقه شرق گيلان و غرب مازندران را در برمي گيرد و جزء‌ارقام بومي قديمي اين استان ها است كه از اين طريق به استان هاي جنوبي نيز برده شده است . مصرف تازه خوري آن در سال هاي اخير كاهش يافته و بيشتر در كارخانه ها از آن آبگيري مي شود .