زراعت گیاه توتون

گیاه شناسی توتون:

توتون با نام علمی (Nicotiana rustica) و متعلق به خانواده­ ی  سولاناسه است، گیاهی است علفی و یکساله.

ریشه ­ی اصلی توتون مستقیم و کم و بیش انشعاباتی دارد، طول ریشه بسته به شرایط اقلیمی محل رویش متفاوت است و بین 50 تا 60 سانتی­ متر متغیر است اما در مناطق خشک و کم آب دیده شده که طول ریشه به 200 سانتی ­متر نیز رسیده است.

ساقه ­ی گیاه توتون در اوایل رویش سبز رنگ و کم و بیش پوشیده از کرک و به شکل مستقیم است.

در طی مرحله­ ی رویشی ساقه محکم و چوبی می­ شود؛ ارتفاع ساقه نیز متفاوت است و بین 70 تا 250 سانتی ­متر است، قطر ساقه از قسمت پایین به طرف بالا به تدریج کاهش می ­یابد.

برگ ­های توتون نسبتاً بزرگ و دارای کناره ­های صاف است. شکل برگ­ ها نیز در گونه ­های مختلف، متفاوت است.

بیشتر بخوانید: از نحوه کاشت تا بهره برداری از سیاهدانه

بیشتر بخوانید:گیاه شناسی، کاشت، داشت و برداشت مریم گلی

برگ­ ها فاقد دمبرگ هستند و به اشکال مختلفی نظیر: قلبی شکل، تخم ­مرغی شکل، نیزه ­ای شکل، خمیده، گاهی وسط برگ انحنا دارد و یا صاف دیده می ­شود.

برگ­ ها به صورت متناوب روی ساقه قرار گرفته ­اند.

تعداد برگ­ ها و اندازه­ ی برگ ­ها در گونه­ های مختلف متفاوت است ولی معمولاً طول برگ­ ها 50 تا 60 سانتی­متر و عرض آن 20 تا 30 سانتی­ متر است.

سطح برگ­ ها از کرک­ ها و سلول­ های حاوی اسانس و یا بعضاً حاوی شیره ­­ی خاصی است و سطح آن پوشیده از کرک ­ها و سلول­ های حاوی اسانس و یا بعضاًحاوی شیره­ ی خاصی است که ماده­ ی چسبناکی از خود ترشح می ­کنند. برگ ­هایی که روی ساقه­ ی اصلی قرار دارند و در مقایسه با برگ­ های تعبیه شده بر روی ساقه­ های فرعی از کیفیت مناسب تری برخوردارند.

برگ­ ها برحسب این که در چه قسمتی از ساقه قرار گیرند کیفیت متفاوتی دارند.

به طوری که، برگ­ های قسمت تحتانی ساقه کیفیت مطلوب تری دارند. سه تا چهار برگ قسمت تحتانی ساقه ­ی اصلی به برگ­ های پایه ­ای یا قاعده ­ای معروفند.

به برگ­ ها قسمت میانی ساقه که تعداد آن­ ها به 9 تا 15 عدد می­ رسد برگ ­های کمری یا میانی گفته می ­شود.

برگ­ های قسمت انتهایی ساقه که تعداد آن ­ها به سه تا چهار عدد می­ رسد برگ­ های فوقانی یا قله ­ای نام دارند.

گل­ های توتون به شکل خوشه ­های مجتمع در انتهای ساقه­ های اصلی و ساقه ­های فرعی ظاهر می­شوند. گل­ های توتون در رنگ­ های سفید یا صورتی دیده می­ شوند. هر گل از پنج کاسبرگ، پنج گلبرگ به هم پیوسته و پنج پرچم و یک مادگی دو برچه­ ای تشکیل شده است. اولین گل­ ها در اواخر بهار در خرداد ماه ظاهر می­ شوند.

بیشتر بخوانید: چگونگی کشت و کار و برداشت مرزنجوش

میوه از نوع کپسول و چند خانه ­ای است.

داخل هر کپسول تعداد زیادی دانه ­ی ریز به صورت چندین ردیف قرار می­ گیرد.

بذر بسیار ریز توتون بیضی شکل و قرمز تیره رنگ است.

اگر بذرها در شرایط مناسبی نگهداری شوند تا 10 سال قوه­ ی رویشی خود را حفظ خواهند کرد. برگ ­های توتون دارای مواد موثره­ ی متفاوت و متعددی است که این مواد تحت تأثیر عواملی مانند نوع گیاه و شرایط اقلیمی محل رویش تغییر می­کند. عوامل مذکور نقش عمده­ای در کیفیت مانند: مزه، بو و خاصیت آتش­ پذیری برگ این گیاه دارد.

مهم ترین مواد تشکیل دهنده ­ی برگ توتون عبارتند از:

ترکیبات ازت­دار، کربوهیدرات­ ها... از مهم ترین ترکیبات برگ توتون محسوب می­ شوند.

طی 5 تا 15 روز بعد از کشت بذرهای توتون، جوانه زنی اتفاق می­ افتد.

دوره­ی رویشی توتون متفاوت است و به رقم و شرایط اقلیمی محل رویش بستگی دارد.

دوره­ ی رویشی گیاه توتون از بدو کاشت بذر تا مرحله­ ی برداشت برگ­ ها 90 تا 135 روز و از مرحله­ ی کاشت بذر گیاه توتون تا رسیدن و کامل شدن میوه 130 تا 195 روز به طول می ­انجامد. مرحله­ ی رشد و نمو برگ­ ها از طولانی­ ترین مراحل رویش گیاه است و 40 تا 65 روز به طول می­ انجامد. گلدهی در گیاه توتون 20 تا 30 روز، و از بدو تشکیل میوه تا رسیدن بذر 30 تا 40 روز ادامه می ­یابد. به طور کلی ارتفاع گیاه، طول دوره ­ی رویشی، تعداد برگ در بوته و مقدار نیکوتین در ارقام مختلف توتون، باهم متفاوت است. برای درک بیشتر این مسئله به جدل زیر توجه کنید.

خصوصیات ارقام مختلف توتون

بیشتر بخوانید: آشنایی با زراعت گونه های مختلف خردل

نیازهای اکولوژیکی گیاه توتون:

گیاه توتون اگرچه در اقلیم­ های متفاوتی، رشد می­کند اما برای افزایش کمی و کیفیت برگ و عملکرد مطلوب گیاه باید در مناطق گرم کشت شود.

گیاه توتون در مناطقی با مشخصات 60 درجه­ ی عرض شمالی تا 40 درجه­ ی عرض جنوبی بخوبی رشد می­کند و در این مناطق از عملکرد مناسبی برخورداراست.

درجه حرارت خاک نقش موثری در جوانه زنی بذر گیاه توتون دارد

چنانچه درجه حرارت خاک 15 درجه سانتی ­گراد باشد، بذرها پس از 4 تا 7 روز،

 در دمای 10 تا 15 درجه­ ی سانتی ­گراد پس از 8 تا 10 روز،

 اگر  دما بین 5 تا 10 درجه ­ی سانتی­ گراد  باشد بعد از طی 11 تا 18 روز،

 ولی  در دمای 5 درجه سانتی­گراد با گذشت زمان 21 روز جوانه می­ زنند.

دمای مطلوب برای جوانه زنی بذر توتون 25 تا 27 درجه سانتی­ گراد است.

بذر توتون به دمای بیش از 35 درجه ­ی سانتی ­گراد حساسیت نشان می ­دهد و رویش آن متوقف می­ گردد.

بذر توتون برای رویش نسبت به نور حساسیت کمتری نشان می­ دهد. میانگین دما در مرحله­ ی رشد و نمو برگ ­ها 20 درجه ­ی سانتی­ گراد مناسب است. در این مرحله تغییرات درجه حرارت نباید از 10 درجه­ ی سانتی­ گراد بیشتر باشد. گیاه توتون از بدو رویش بذر تا رسیدن میوه­ ها به 2000 تا 2500 روز درجه و 3200 تا 3600 کالری حرارت نیاز دارد.

گیاه توتون به سرما حساس است ولی نشاءهای قوی برای مدتی قادر به تحمل 1- درجه ­ی سانتی­ گراد می ­باشد. چنانچه شرایط اقلیمی برای رویش گیاه مناسب نباشد بوته­ های ضعیفی تولید می­ شود. به طوری که این بوته­ ها به سرما حساس خواهند بود.

نور سبب افزایش مقدار آلکالوئیدهای برگ توتون می­ شود.

کشت این گیاه در مناطق ابری و یا زیر سایه­ ی درختان سبب کاهش چشم گیر آلکالوئیدها، به خصوص «نیکوتین» خواهد شد.

گیاه توتون اگر برای تولید سیگار کشت شود، نور برایش مفید است و سبب افزایش کیفیت مواد موثره­ ی گیاه می­ شود؛ اما اگر به جهت تولید سیگار برگ پرورش یابد، کشت و کار آن در مناطق سایه مناسب ­تر است و سبب تشکیل برگ­ هایی با سلول­ های نرم و لطیف می­ شود.

آبیاری نقش عمده ­ای در کمیت و کیفیت برگ توتون دارد. آب فراوان و همچنین آبیاری کم سبب کاهش کیفیت توتون می­ شود. آب فراوان اگرچه سبب افزایش عملکرد برگ می ­شود ولی با کاهش نیکوتین و پروتئین برگ ­ها همراه است. مناطقی که مقدار بارندگی سالانه ­ی آن زیاد است، گیاهان را باید در مناطق شیب ­دار کشت کرد. در طول رویش، گیاهان به 360 تا 450 میلی­متر آبیاری نیاز دارند. گیاهان در مرحله­ ی رشد و توسعه ­ی برگ ­ها به مقادیر مناسبی آب نیاز دارند.

*کاشت گیاه توتون در خاک­ هایی با بافت سنگین سبب تشکیل برگ ­های ضخیم با سلول­ هایی با دیواره ­ی ضخیم و محکم می­شود.

رویش گیاه توتون در خاک­ های سنگین به لحاظ تهویه­ ی نامناسب به خوبی انجام نمی­گیرد و برگ ­ها در این شرایط کمیت و کیفیت نامناسبی خواهند داشت. کشت در خاک­ های سبک شنی سبب تشکیل برگ ­هایی نرم و لطیف می­ شوند.

ازین رو به منظور تهیه­ ی توتون سیگار باید از خاک­ هایی با بافت سبک استفاده کرد.

ارقام مختلف به خاک­ های متفاوتی نیاز دارند.

مثلاً خاک ­های شنی حاوی مقادیر کم یا متوسط ترکیبات هوموسی خاک ­های مناسبی برای کشت توتون رقم «ویرجینیا» است؛ خاک­ های شنی حاوی مقادیر فراوان ترکیبات هوموسی، خاک­های مناسبی برای کشت ارقام «بارلی» و «هاوانا» است.

خاک­ های خنثی یا کمی اسیدی برای کشت گیاهان رقم ویرجینیا و خاک­ های خنثی یا کمی قلیایی برای کاشت رقم بارلی مناسب­ تر است.

خاک­ های شور و خاک­ های حاوی مقادیر فراوان نیتروژن برای کاشت توتون مناسب نیستند.

PH خاک برای توتون بین 2/5 تا 7 مناسب است.

 نحوه­ ی کاشت گیاه توتون:

آماده سازی خاک جهت کشت گیاه توتون:

در زمین­ هایی که توتون کشت می­شود باید عاری از علف ­های هرز و فاقد هرگونه سنگ و کلوخ باشد تا ریشه بتواند به سهولت در خاک گسترش یابد. خاک باید رطوبت را به اندازه­ ی کافی در خود نگه دارد و از زهکش مناسبی نیز برخوردار باشد. بافت خاک نیز باید به گونه ­ای باشد که عمل تهویه به سهولت انجام گیرد.

فصل پاییز پس از افزودن کودهای حیوانی مورد نیاز گیاه، زمین باید شخم مناسبی زده شود. عمق شخم به بافت خاک و شرایط اقلیمی محل رویش گیاه بستگی دارد و بین 20 تا 35 سانتی­متر مناسب است. پس از شخم کودهای شیمیایی مورد نیاز به خاک اضافه می­ شود.

پس از شکستن کلوخه ­ها زمین را تسطیح و بستر خاک را برای کشت گیاه آماده می­ کنند.

بیشتر بخوانید: صفر تا صد زراعت گیاه دارویی تاجریزی

تاریخ و فواصل کاشت مناسب گیاه توتون:

زمان مناسب برای کاشت بذر در خزانه متفاوت است و به شرایط اقلیمی منطقه بستگی دارد.

بذرهای توتون را می­توان از اوایل زمستان تا اواسط بهار در خزانه کشت کرد. بذرها به صورت دست پاش یا در ردیف­ هایی به فاصله­ ی دو سانتی­ متر کشت می­ شوند. مقدار بذر مورد نیاز متفاوت است و به نوع گیاه، روش کاشت و شرایط اقلیمی محل رویش بستگی دارد. به طور کلی برای هر مترمربع به یک گرم بذر با کیفیت مطلوب 800 تا 1000 عدد بذر در هر متر مربع نیاز می­ باشد.

نشاءها در مرحله­ ی 5 تا 7 برگی از اواسط فصل بهار می­ توان به زمین اصلی منتقل کرد. در این مرحله ارتفاع نشاءها بین 10 تا 15 سانتی­ متر است.

فاصله­ ی ردیف­ های کاشت نیز متفاوت است و به رقم و شرایط اقلیمی محل رویش بخصوص وضعیت آفتاب منطقه بستگی دارد. نشاءها در ردیف ­هایی به فاصله ­ی 60 تا 80 سانتی­ متر و فاصله­ ی دو بوته در طول ردیف 35 تا 50 سانتی­ متر باید کشت شوند.

اگر بوته­ ها تراکم کمتری داشته باشند، بر اثر استفاده­ ی بیشتر از نور مقدار «نیکوتین» برگ­ها افزایش می­ یابد.

روش کاشت گیاه توتون:

کاشت و پرورش گیاه توتون از دو طریق جنسی، بوسیله ­ی بذر و غیر جنسی بوسیله ­ی اندام رویشی انجام می­گیرد. از آنجا که بذرهای توتون بسیار کوچک است، کشت مستقیم آن که توسط بذر انجام می ­گیرد، امکان پذیر نیست.

در کشت غیر مستقیم، از خزانه­ ی زیر پلاستیک استفاده می­شود. در سطوح وسیع کشت، برای هر متر زمین به 50 تا 70 متر مربع خزانه نیاز است. در هر متر مربع خزانه می ­توان 700 تا 900 نشاء تولید کرد.

پس از کاشت به ضخامت 3 تا 5 میلی­ متر روی بذرها را باید با خاک پوشاند.

نشاءهای توتون به درجه حرارت بسیار حساس است برهمین اساس برای تثبیت محیط خزانه حتماً باید از بخاری ­های مخصوص و تنظیم کننده­ های دما استفاده کرد.

بیشتر بخوانید: علف لیمو یا لمون گرس چیست و چگونه کشت و کار میشود؟

چگونگی تناوب کاشت با گیاه توتون:

توتون بهتر است با گیاهانی مانند: گندم،  شبدر، ذرت به تناوب کشت شوند. تناوب کشت توتون با پنبه، بادمجان، سیب­ زمینی و تاجریزی دارویی مناسب نیست.

استفاده زیاد از کود نیتروژن سبب کاهش عملکرد برگ و همچنین کاهش کیفیت توتون می­ شود.

ازین رو تناوب با گیاهان خانواده­ ی پروانه ­آسا که سبب افزایش نیتروژن خاک می­ شوند مناسب نیست و در صورت تناوب با این گیاهان باید از کودهای نیتروژن­ دار کمتری استفاده کرد.

گیاه توتون را می ­توان چند سال متوالی در یک زمین کشت کرد و کشت متوالی برای چند سال در یک زمین مانعی ندارد.

نحوه­ ی داشت گیاه توتون:

در ابتدا باید جهت کنترل علف­های هرز و پیشگیری از عوامل بیماری­زا خاک خزانه را ضدعفونی کرد، برای این منظور باید از موادی چون:  میتل ­بروماید یا واپام و همچنین با استفاده از قارچ کش­ هایی مانند: فوندازول به مقدار دو گرم در هر مترمربع و مخلوط ردومیل-زینب به مقدار 5 گرم در مترمربع ضدعفونی کرد.

این عمل باید تا ضخامت پنج سانتی ­متری از سطح خاک انجام گیرد. پس از کاشت بذر سطح خزانه را با ضخامت مناسب 3/0 تا 5/0 سانتی­متر توسط ماسه بسیار نرم یا خاک برگ باید پوشاند. آبیاری منظم و وجین علف ­های هرز سطح خزانه امکان هماهنگی در رویش بذرها را فراهم می­ سازد.

برای جلوگیری از ابتلای گیاهان به عوامل بیماری­زای قارچی باید از بذرهای سالم استفاده کرد. بذرها را پس از برداشت باید با قارچ کش­ های مناسب تیمار و سپس نگهداری کرد. استفاده از زمان کاشت مناسب، ضدعفونی کردن بستر خاک خزانه و جمع آوری و خارج کردن اندام­ های آلوده، آبیاری مناسب و بالاخره استفاده از ارقام  مناسب راه ­های جلوگیری از ابتلای گیاهان به عوامل بیماری ­زای قارچی است.

روش کود دهی گیاه توتون:

ارقام مختلف گیاه توتون، در شرایط متفاوت رویشی، نیازهای کودی متنوعی دارند.  

بایدو  در فصل پاییز 20 تا 25 تن در هر هکتار کود دامی پوسیده به خاک اضافه شود، همچنین برای افزایش عملکرد و کیفیت محصول ­می ­توان از کودهای سبز استفاده کرد.

گیاه توتون به نیتروژن فراوان نیاز ندارد. مقادیر فراوان کود نیتروژن در خاک ­هایی که توتون کشت می­ شود مناسب نیست و سبب تسریع رشد رویشی گیاه می­ شود، گلدهی را به تأخیر می­اندازد و برگ­ ها رشد و توسعه کامل نمی ­یابند.

نیتروژن زیاد نه تنها سبب ضخیم شدن سلول­ ها و رگ­برگ­ های برگ می­ شود بلکه نقش عمده ای در تولید و انباشته شدن مقدار زیادی کلروفیل در برگ دارد. استفاده از نیتروژن به مقدار زیاد در طول رویش گیاه سبب می ­شود در هنگام خشک کردن، برگ­ ها به رنگ قهوه ­ای نامناسبی تبدیل شود.

کود فسفر نقش عمده­ای در رشد و کیفیت توتون دارد. این عنصر سبب تسریع در رسیدن و کامل شدن برگ­ه ای توتون نیز می­ گردد.

کود پتاس نه تنها سبب افزایش مقاومت گیاه به آفات و عوامل بیماری­زا می­شود بلکه باعث افزایش تولید کربوهیدرات­ ها و انتقال آن به اندام ­های مختلف گیاه می­ گردد. این عنصر مقاومت گیاه توتون را به خشکی افزایش می ­دهد و سبب بهبود خاصیت آتش پذیری آن نیز می­ شود. پتاس همچنین باعث ایجاد رنگ مناسب و یکنواخت در رنگ برگ ­ها می­ گردد.

به طورکلی برای خوش طعم و خوش عطر شدن توتون و همچنین افزایش خاصیت آتش پذیری توتون، باید مقادیر مناسبی از کود پتاس به خاک اضافه کرد.

*گیاه توتون رقم بارلی در طول رویش به مقدار زیادی پتاس نیاز دارد.

عناصر کلسیم و منیزیم در بهبود رنگ و خاصیت آتش پذیری توتون موثرند.

باید توجه داشت که کودها و محلول­های غذایی مورد نیاز توتون به عوامل مختلفی چون: به نوع خاک، شرایط اقلیمی، روش کاشت و میزان آبیاری و همینطور نوع رقم توتون مورد کاشت بستگی دارد.

اگر گیاه توتون در خاک­ های سنگین کشت شود، کود نیتروژن مورد نیاز نصف مقداری است که در خاک ­های سبک شنی کشت می­ گردد. 20 تا 25 درصد کود نیتروژن در فصل پاییز هنگام آماده سازی خاک و بقیه در فصل بهار به طور سرک باید در اختیار گیاه قرار گیرد. فسفر در خاک­ های سنگین به سختی شسته می­ شود،

ازین رو می ­توان تمام فسفر مورد نیاز گیاه را در فصل پاییز به خاک اضافه کرد.

درحالی که در خاک­ های سبک شنی نیمی از فسفر در فصل پاییز در فصل بهار باید به خاک اضافه شود.

خاک خزانه­ ای که برای کاشت گیاه توتون استفاده می­ شود باید شرایط مطلوبی داشته باشد از جمله اینکه دارای ترکیبات هوموسی باشد به میزان 10 تا 15 درصد یا بیشتر، و در عمق 10 تا 15 سانتی­ متری این خاک به میزان هر 100 گرم خاک ، 209 میلی­ گرم نیتروژن، 200 تا 300 میلی­ گرم اکسید پتاس و 50 تا 80 میلی ­گرم اکسید فسفر موجود باشد.

بیشتر بخوانید: آنژلیک یا سنبل ختایی چیست و چگونه کشت و کار می شود

نحوه­ ی برداشت گیاه توتون:

عمل چیدن برگ ­های توتون از اواخر فصل بهار در خرداد ماه شروع می­ شود و طی چند مرحله تا اواخر شهریور ماه صورت می­ گیرد.

رنگ برگ ­های رسیده سبز تیره و رگبرگ اصلی روشن و کم و بیش براق می ­شوند. کناره­ی برگ ­های رسیده و آماده ­ی برداشت کم و بیش پیچیده و قسمت فوقانی آن نزدیک به نوک برگ نیز خمیده می­ شود. برگ­ های رسیده سطح چسبناکی داشته و این گونه برگ ­ها به سهولت از ساقه جدا می­ شوند. هنگام جدا کردن برگ ­های رسیده از ساقه، صدای خاصی به گوش می ­رسد که نشان می­ دهد برگ کاملاً رسیده و آماده­ ی برداشت است.

برگ­ های توتون را باید در صبحگاه پیش از تابش شدید نور خورشید یا در خنکای عصر برداشت کرد. زیرا برداشت برگ­ ها در هوای آفتابی و گرم سبب تغییر رنگ و پژمرده شدن آن ­ها و در نتیجه کاهش کیفیت توتون می ­شود.

رشد برگ­ های توتون به صورت همزمان صورت نمی­ گیرد. ابتدا برگ­ های پائینی می­رسند و به طرف بالا ادامه می ­یابد. ازین رو در طول سال چهار تا پنج نوبت می­ توان برگ ­ها را برداشت کرد.

برداشت برگ­ ها طی چندین مرحله هر 10 تا 15 روز یکبار صورت می­ گیرد.

اگر برگ ­ها تحت تأثیر هرگونه شرایط اقلیمی دیرتر از موعد برسند؛ باید محلول پاشی شیمیایی بوسیله­ ی محلول رول-افکت استفاده کرد برای هر هکتار 5/2 لیتر به صورت محلول پاشی کفایت می­ کند.

برداشت برگ ­ها در سطوح کوچک کشت با دست ولی در مقیاس وسیع با ماشین­ های مخصوص برداشت برگ توتون انجام می­ گیرد.

نحوه ­ی خشک کردن برگ­ های توتون:

پس از برداشت بلافاصله در کوتاه ترین زمان ممکن باید اقدام به خشک کردن برگ­ ها کرد. نخ­کشی برگ ­ها عملیاتی است که باید قبل از خشک شدن برگ­ ها انجام شود،  در این حالت چند سانتی­ متر بالای انتهای برگ را بوسیله­ ی سوزن به نخ ­هایی به طول 50 تا 70 سانتی ­متر متصل می ­کنند.

هدف از خشک­ کردن برگ ­های توتون تنها خارج کردن رطوبت آن­ها نیست، بلکه برگ ­های خشک شده باید از خصوصیات فیزیکی، شیمیایی و بیوشیمیایی مطلوبی برخوردار باشند و هماهنگی مطلوبی بین مواد و عناصر و سایر ترکیبات برگ وجود داشته باشد تا طعم، بو، رنگ، مقدار نیکوتین و توتون حاصله مطلوب باشد.

مقدار رطوبت در برگ­ های توتون تازه 80 تا 90 درصد است که در طی خشک کردن باید به حداقل برسد و علاوه بر رطوبت، مواد و عناصر غذایی نیز کاهش می ­یابد.

برای خشک کردن برگ­ های توتون از دو روش : خشک کردن به روش طبیعی و خشک کردن در خشک­ کن ­های الکتریکی استفاده می­ شود.

خشک کردن به روش طبیعی بسته به شرایط اقلیمی 25 تا 40 روز زمان می برد؛ اما در خشک کردن چند مرحله­ ای بوسیله­ ی خشک ­کن ­های الکتریکی 100 تا 150 ساعت زمان می­ برد.

پس از مراحل خشک کردن توسط خشک ­کن­ های الکتریکی، برگ­ ها بر اساس استانداردهای موجود به درجه 1، 2 و 3 طبقه بندی می ­شوند.

عملکرد برگ توتون:

عملکرد برگ خشک متفاوت است و به رقم، زمان کاشت و شرایط اقلیمی محل رویش گیاه بستگی دارد و بین یک تا سه تن در هکتار می­ باشد. این مقدار توتون از 7 الی 21 تن برگ تازه به دست می ­آید.

بیشتر بخوانید: نحوه ی کاشت و پرورش گیاه دارویی مرزه