دیم کاری درگیاهان دارویی

دیم کاری درگیاهان دارویی

ایـران رویـشگاه اصلـی بسـیاری از گونه هایـی از گیاهـان دارویـی بـا ارزش می باشـد. ایـن گونه ها در شـرایط طبیعـی و یـا بارندگـی مختصـر، با کشـت اصولی آنهـا مواد مؤثر نسـبتا بالایی تولیـد می کننـد و از این رهگذر تولیـدات گیاهـان دارویـی، مصـرف داخلـی و صـادرات آن را افزایـش می دهـد. دیـم کاری در واقـع کشـت و کار متکـی بـه بـاران در مناطـق نیمـه خشـک با بارندگـی 250 تـا 500 میلی متر بـا توزیع بارندگی مناسـب می باشـد و در ایـن مناطـق گیـاه در انتهـای فصـل رشـد ممکـن اسـت در معرض تنش خشـکی قـرار گیرد.
 

خشـکی یکی از مهمترین عوامل محدود کننده رشـد گیاهان در سرتاسـر جهان و شـایعترین تنش محیطی تولیـد 25 درصـد اراضی جهان را محدود سـاخته اسـت. در مقایسـه با گیاهـان دیم دیگر ا سـت کـه تقریبـا مثـل گنـدم، جـو و حبوبـات، گیاهـان دارویی مقـاوم به خشـکی، میتوانند عملکـرد قابل مالحظـه ای تولید نماینـد کـه از نظـر درآمـد و اشـتغال مقـرون به صرفه باشـند. ضمـن اینكه گیاهـان دارویی دیـم بعلت عدم اسـتفاده یـا اسـتفاده محـدود از كودهـای شـیمیایی وسـموم مختلـف، یـك محصول سـالم خواهد بـود. در ایـن گیاهـان، کـم آبـی و تنش خشـکی به عنـوان عامل محـرک تولیـد متابولیت هـای ثانویه عمـل می کند و از ایـن دیـدگاه خشـکی میتوانـد بـه عنـوان یک عامل مثبـت در افزایـش تولید مـواد دارویـی در گیاهان دارویـی تلقـی شـود.

تعییـن و تشـخیص شـرایط اقلیمـی ویـژه مناطـق مختلـف کشـور، شناسـایی گیاهان سـازگار و بـا ارزش، ابـداع لـوازم و ادوات مناسـب کشـاورزی و نیـز ابتـکار روشهـای اختصاصـی کشـت و پـرورش گیاهـان دارویـی در مناطـق خشـک و نیمه خشـک میتواند موجب شـکوفایی در عرصه کشـاورزی بـه ویـژه دیـم کاری در این مناطـق گردد. وجـود عرصه هـای وسـیع دیم زارهـای کشـور، گیاهـان دارویـی سـازگار و بـا ارزش و نیـاز صنایـع مختلف و داروسـازی، راه تولیـد انبـوه گونه هـای گیاهـی در دیمزارهـا را نشـان میدهـد. مطالعـات چند دهه گذشـته بـرای شناسـایی مناطـق مسـاعد دیـم کاری گیاهـان زراعـی یکسـاله گرامینـه و حبوبـات و تجربیـات عملی کشـاورزان، حاکـی از اسـتعدادهای تولیـد کمـی و کیفـی محصـولات دیـم در کشـور می باشـد.

انتخـاب و توسـعه كشـت گیاهـان دارویـی چند سـالة سـازگار با شـرایط دیم هـر منطقه میتوانـد بهتریـن گزینه برای جایگزینـی الگـوی كشـت فعلـی باشـد. اسـتقرار گیاهـان دارویـی چند سـاله، ضمن ایجـاد پوشـش گیاهی، میتوانـد از فرسـایش خـاك جلوگیـری نمایـد. توسـعه و ترویـج زراعت دیـم گیاهـان دارویـی درعرصه های شـیب دار و اراضـی دیـم میتواند در سـطح وسـیعی در کشـور گسـترش یابد.

توسـعه زراعت گیاهـان دارویی در داخـل کشـور میتوانـد تحولـی درحفـظ و احیـای اكوسیسـتم های زراعـی دیـم ایجـاد نمایـد. از ایـن رهگـذر، علاوه بـر اثرات مثبت زیسـت محیطی و حفـظ خاك و آب، به دلیـل ارزش افزوده گیاهـان دارویی، كشـاورزان و بهـره بـرداران محلـی می تواننـد در آمـد خوبـی حاصـل و علاوه بـر آن صنایـع فـرآوری ایـن گیاهـان میتوانـد در ایجـاد اشـتغال، تحولـی عظیـم ایجـاد نمایـد. تولیـد گیاهـان دارویـی علاوه بـر امكان فـروش مسـتقیم و یـا تبدیـل آنهـا بـه داروهـای گیاهـی و همچنیـن بسـته بندی آن هـا بـه روش هـای سـاده و فنـی، ارزش افـزودة بسـیاری ایجـاد مینمایـد.

ایجـاد اشـتغال در بخش هـای مختلـف تولیـد و فـرآوری محصـولات گیاهـان دارویـی بـه دسـت آمـده، عامل مهمـی در تغییـر شـرایط اقتصـادی، اجتماعـی زارعین دیـم كار و بهره بـرداران مراتـع می باشـد. از مهم تریـن گیاهـان دارویی قابل کشـت به صـورت دیم کاری می توان بـه مریم گلی، بومادران، اسـطوخودوس، مرزه، اسـفرزه، زیره، ماریتیغال، گل محمدی، آویشـن و زوفا اشـاره کرد.