آبدزک آفت چه گیاهانی است؟

آبدزدك آفتي پلي فاژ است که به ريشه وطوقه عده اي ازگياهان زراعي وزينتي حمله مي نمايد،. اصطلاح آبدزدك نيز بدين جهت است كه آفت باپيشرفت خود درخاک باعث ايجاد كانال هايي مي شود که از طريق اين کانال ها، آب زمين دزديده شده وازدسترس ريشه هدر مي رود. اين حشره در عمق 35-45سانتي متري زير زمين زندگي مي کند.آبدزدك احتمالاً درتمام مناطق ايران شيوع دارد و علاوه برگونه gryllotalpa.Gكه به فارسي آبدزدك معمولي گفته مي شود دو گونه ديگر نيز به اسامي Sauss Gryllotalpa unispina وPaliso de Baur Gryllotalpa Africana(Burn. G. orientalis) وجود دارد که گونه اول (آبدزدک آفریقایی) در مناطق جنوبی و گونه دوم(آبدزدک دندانه دار) در شمال کشور، تهران،آذربایجان، استان های مرکزی و فارس پراکنده است.

گیاهان میزبان

آبدزدک معمولي به گياهاني نظير پنبه،چاي، چغندرقند، سيب زميني،برنج،هويج،توتون،گياهان خانواده کدوئيان، مرکبات، زيتون، مو، انواع سبزيجات ونشاءکاري ها خسارت وارد مي آورد اين آفت درايران با حمله به گندم، ذرت، برنج، توتون، نيشکر، پنبه، چچم، کاهو وتعدادزيادي ازسبزيجات و گياهان زينتي،ازاندام هاي زيرخاکي آن ها تغذيه کرده وخسارت بسيار قابل توجهي را به بارمي آورد.

شکل شناسی

حشره کامل

طول حشره كامل نر35-41ميلي متر و ماده 40-46 ميليمترمي باشد.بدن استوانه اي شکل ومحکم و به رنگ قهوه اي متمايل به خاكستري روشن وياقهوه اي تيره بوده،ولي درهرحال رنگ شكم آن روشن تراست. سر بيضي شكل مي باشد وروي آن دو چشم سياه براق قرار دارد. شاخک کوتاه، پيش قفسه سينه اول حشره فوق العاده بزرگ وضخيم ومحكم است.پاهاي جلويي خيلي قوي وبزرگ و داراي دندانه هاي مخصوصي است كه براي كندن خاک وحفر دالان هاي زيرزميني به كارمي رود.حشره كامل داراي دو جفت بال است كه بال هاي جلويي كوتاه و قهوه اي رنگ و در موقع استراحت فقط روي سينه وكمي ازقاعده شكم رامي پوشانند. بال هاي عقبي خيلي بلند، نازك وباريک مي باشدو مانند باد بزن دستي تا شده، روي بدن قرار مي گيرند و بال ها به شکل سرسي مي باشند.طول بال ها درحالت استراحت كمي از طول شكم حشره تجاوزمي نمايد.حشره درانتهاي شكم داراي دواستطاله مي باشدكه طول آن ها تقريبًا به اندازه شاخك ها است.

بیشتر بخوانید: انبار کردن گیاهان دارویی

تخم

تخم هاي حشره كه درداخل لانه اي درزيرخاك به صورت دسته اي ريخته مي شوند،سفيد وبيضوي بوده و طول آن ها5/2-3 میلی متر بوده است.

خسارت

بعضي ازحشره شناسان معتقدند كه اين حشره به طور كلي گوشتخوار است واگرهم صدمه اي به ريشه گياهان مي رساند به دليل جستجوي شكار وطعمه اصلي خود ضمن پيشروي داخل زمين مي باشد. اماكساني كه دوره زندگي و طرز خسارت اين آفت را دقيقًا مي دانند با نظريه فوق موافق نمي باشند و اعتقاد دارند كه حشره مزبورهمه چيزخوار بوده وعلاوه برتغذيه ازگياهان،به پروتئين حيواني نيز براي تكميل زندگي خود نيازدارد. همچنين تغذيه آب دزدك را ازكرم سفيد ريشه مشاهده نموده وريوني نيز مي نويسد که دراين حشره صفت همخواري وجود داشته وگاهي ضمن جستجوي شكار اصلي،از پوره هاي خود نيز تغذيه مي نمايد. اين آفت به عده زيادي از گياهان يكساله زراعي و زينتي حمله مي نمايد وبا جويدن ريشه, طوقه ويا ساقه اين گياهان باعث مرگ آن ها مي شود. خسارت اين آفت روي سيب زميني يا گياهان غده اي ديگرگاهي بدين ترتيب مي باشد كه با ايجاد سوراخي روي غده از داخل آن عبور كرده و تا طرف ديگر غده پيش مي رود.خسارت آبدزدك به دو طريق مي باشد,بدين صورت که از يك طرف باجويدن وقطع ريشه وطوقه گياه باعث مرگ آن مي شود و از طرف ديگر با ايجاد كانال هايي درزمين وجا به جا كردن خاك اطراف ريشه ها موجب عدم تماس كامل آن ها با خاك مي گردد.ميزان خسارت آبدزدك در اراضي سبك وشني وياهوموسي كه داراي رطوبت يكنواختي باشند،بيش ازاراضي سنگين ورسي است.

زیست شناسی

این آفت از آفات مهم و پلی فاژاست و از ریشه گیاهان مختلف تغذیه می کند.آبدزدک زمستان رابه صورت حشره کامل یا سنین سوم و چهارم پورگی در عمق 30-100 سانتی متری خاک به سر می برند. در اواسط بهار پوره ها به تغزیه و فعالیت خود ادامه می دهند. حشرات ماده نیز از لانه خود خارج نشده و نرها توسط صداهای مخصوص آن ها را دعوت به جفتگیری می نمایند. جفتگیری همواره هنگام شب ودرداخل خاک صورت گرفته ودرموقع جفت گيري حشرات نردرزيروماده هادر روقرارمي گيرند. حشرات ماده بعد از جفت گيري، دالان هاي عميقي حفر کرده ودر انتهاي آن ها يک محل وسيعتري به نام لانه تهيه مي کنند. جدار لانه خيلي صاف وصيقلي وبه صورت يك كلوخه بوده و به بزرگي يك مشت انسان مي رسد.درداخل اين لانه ريشه هاي نازك گياهان والياف ريشه و خاك برگ پوسيده جمع آوري شده وحشره ماده نيز در اين محل تخم گذاري مي نمايد.تعداد تخم هايي كه توسط هر 20- 15 درشرايط آب و هوايي كرج تخم هاپس از..عدد است600-300حشره ماده گذارده مي شود روز تفريخ مي شوند وپوره هاي سفيد رنگ خارج شده ،يكي دو روز درلانه مي مانند وپس ازآنكه بدن نرم آنها كمي سخت شد فعاليت خود راشروع نموده وشروع به حفر كانالهاي زيرزميني مي نمايند وبدين جهت دالان هاي لاروي دراطراف لانه تخم بسيارزيادمي باشد.دراين مرحله پوره ها گوشتخوار بوده وازحشرات زير زميني وكرم ها تغذيه مي كنند.پوره هاي سن اول تا قبل ازرسيدن فصل سرما دو مرتبه تغيير جلد داده وتبديل به پوره سن سوم مي شوند .دوره زندگي يك نسل آفت2 سال طول مي كشد.آبدزدك تمام روزرا درزمين ودرداخل دالان هاي تعبيه شده به سرمي برد و هنگام شب ازخاك بيرون آمده وبه اطراف محل خروج خودحركت مي نمايد.درشب هاي گرم تابستان حشرات كامل آبدزدك معمولاً دراطراف نور به پرواز در مي آيند که اين پرواز احتمالاً براي شكار مي باشد به طوري كه در منابع آمده فقط 10 درصد حشرات درحال پرواز اطراف چراغ ها، ماده مي باشند.

روش های کنترل

الف-زراعی

1-شخم زدن زمين براي ازبين بردن تخم هاي آفت كه درلانه ها گذارده شده،مؤثرمي باشد.
2-غرقاب نمودن زمين نيزموجب مي گردد كه پوره هازمين راترك کرده وبيرون آيند وسپس بايد نسبت به انهدام آن ها اقدام كرد. دريونان وبعضي ازكشورهاي عربي زارعين باقراردادن طوقه پلا ستيكي دراطراف گياهچه هاي سبزيجات در اراضي كوچك وباغچه ها، آن ها را ازحمله آبدزدك حفظ مي نمايند.

ب-مکانیکی

اين روش شامل شكارآبدزدك ها وجمع آوري آنها درظروف لعابي ويا ظرف هايي كه داخل آن ها ليزباشد مانند قوطي خالي كمپوت باروغن اتومبيل مي باشد،بدين ترتيب كه قوطي هارا درسطح زمين طوري مي گذارند كه لبه آن مطابق با سطح خاك يا كمي پايينتر قرار گيرد، سپس ته ظرف مقداري آب باچن دقطره نفت مي ريزند،به طوري که جمعًا يك چهارم ارتفاع قوطي ازمحلول پرباشد.دراين صورت آبدزدك هادرشبكه مشغول حفرمجاري سطحي هستند،دراين ظروف به دام افتاده وبه واسطه ليز بودن سطح داخلي قوطي نمي توانند خارج شوند. آنگاه صبح ها قوطي راخالي كرده وآن ها را ازبين مي برند. درباغچه هاي آلوده نيز مي توان به وسيله گستردن تله اي ازپهن,آبدزدك ها را شكار نموده وسپس ازبين برد.بدين طريق دراوايل پاييز گودال هايي به عمق20-30سانتي متر كنده و درون آنرا با پهن پرمي كنند, به طوريكه سطح پهن10سانتي متر بالاتر ازسطح خاك قرار گيرد. پوره هاي آبدزدك براي زمستان گذراني به زير قشر پهن آمده وجمع مي شوند.سپس دراواخر زمستان اين پهن ها رابيرون ريخته وپوره هاي آبدزدك راجمع کرده وازبين مي برند.ممكن است اين دام را در طول باغچه به صورت نوارهايي به عمق 20-30سانتي مترحفر کرده و پهن ريز ی نمايند.

بیشتر بخوانید: مبارزه با پسیل پسته به روش غیرشیمیایی