عملیات داشت زرشک

عملیات داشت

آبیاری

زرشک از گیاهان مقاوم به کم آبی است ولی در 3 تا 4 سال ابتدای کاشت، بسته به بافت خاک و شرایط آب و هوایی، آبیاری آن بر مدار 7 تا 8 روز مناسب است. در سال­ های بعدی، باغ زرشک معمولاً هر 12 تا 15 روز یکبار آبیاری می­ شود. گاهی فاصله­ ی دو نوبت آبیاری به 20 روز و بیشتر هم می­ رسد که البته به کاهش عملکرد منجر می­ شود. در برخی مناطق کوهستانی و در شرایط ویژه، گاهی درختچه زرشک را در طول فصل رشد بیش از 3 تا 4 مرتبه آبیاری نمی ­کنند. پرورش دهندگان زرشک معتقدند آبیاری در زمان گل­دهی، به ویژه اگر در حد اشباع شدن محیط ریشه باشد سبب ریزش گل­ ها می ­شود. عدم آبیاری در هنگام گل­دهی هم­چنین از رویش شاخه ­های فرعی جدید جلوگیری می­ کنند. درختچه زرشک نسبت به آب­ های شور مقاومت دارد، اما آب­ های بسیار شور سبب کاهش رشد و عملکرد آن می ­شود.

بارندگی زمستانه که به سرده آب مشهور است برای زرشک بسیار مفید و در نابودی آفات موثر است ولی بارندگی بهاره که به گرمه آب مشهور است فقط برای آبیاری زرشک مفید و در نابودی آفات نقشی ندارد. زرشک در برابر کمبود آب نیز از خود مقاومت نشان می ­دهد ولی میزان آبیاری مناسب در برداشت میوه ­های درشت­ تر و گوشتی ­تر تأثیر به سزایی دارد.

بیشتر بخوانید: ارقام زرشک

در سال­ های خشک کشاورزان زرشک کار حتی با سه نوبت آبیاری باغ در طول تابستان هم محصول زرشک برداشت می­ کنند. در صورتی که هدف، برداشت محصول فراوان باشد، نباید در محدوده زمانی پس از ریزش گلبرگ­ ها تا یکی دو هفته پیش از برداشت محصول از آبیاری منظم درختچه ­های زرشک غفلت شود. عدم تأمین نیاز آبی این گیاه به منزله ­ی مرگ آن نخواهد بود و حتی مشاهده گریده که به هنگام وقوع اتفاقات پیش بینی نشده مثل خشک شدن چاه آب و عدم امکان آبیاری باغ زرشک در طول سال زراعی، این درختچه مقاوم توانسته است با تحمل و با اتکا بر ذخایر رطوبتی خاک و آب محدود حاصل از نزولات جوی، زنده بماند.

کود

قبل از کاشتن نهال کود پوسیده­ ی حیوانی 70 تن در هکتار، کود ازته حدود 100 کیلو در هکتار، کود فسفره به صورت P₂O₅حدود 100 کیلو در هکتار و کود پتاس به صورت K₂O حدود 50 کیلو در هکتار به خاک اضافه می­ کنند که پس از اضافه‌کردن این کودها بر روی خاک با یک شخم عمیق کودها را به داخل خاک می‌فرستند تا در دسترس ریشه‌ها قرار بگیرد. در سال ­های بعد هم هر ساله کودهای فوق الذکر به همین مقدار و نصف کود حیوانی را به باغ زرشک داده و تنها به کمک رتیواتور باید آن­ ها را به داخل خاک ‌فرستاد.

کودهای معدنی را به صورت کودهای برگی در مواردی که آبیاری به وسیله باران مصنوعی انجام می‌گیرد نیز به بوته‌های زرشک می‌توان داد چون برگ های زرشک قادرند آب و مواد یا کودهای محلول در آب را هم جذب کنند مشروط بر اینکه کمتر از یک درصد باشد. غلظت‌های بیشتر از آن باعث سوختن برگ‌ها و در نتیجه از بین رفتن بوته‌ها می‌شوند.

هرس و فرم دهی

در هرس شاخه­ های زرشک حذف نرک­ها، شاخه ­های خشک، شاخه­ های درهم و شلوغ برای افزایش باردهی سال بعد درخت لازم می ­باشد. هرس درختچه ­های زرشک بی­دانه، در گذشته به صورت بسیار محدود و ناکافی انجام می­ شده و فقط به بریدن تنه­ های پیر و شاخه ­های خشک و بیمار اکتفا می­شد، هر چند بریدن شاخه­ های پایینی تنه­ ها که نزدیک به زمین قرار می ­گیرند نیز از قدیم مرسوم بوده است.

در مورد هرس درختچه ­های مسن که چندین سال رها گردیده و هرس نشده ­اند، بهتر است طی 2 تا 3 سال نسبت به حذف تنه­ های پیر اضافی اقدام شود و از حذف همه­ ی آن­ ها در یک­سال پرهیز گردد. در روش سنتی هرس، به دلیل عدم حذف پاجوش ­های اضافی، تراکم زیادی از تنه­ ها و شاخه ­ها در وسط درختچه ایجاد می ­گردد و مانع نفوذ نور کافی به قسمت میانی درختچه می­ شود. در نتیجه بیشتر پاجوش­ ها و شاخه­ های موجود در این قسمت، محصولی نداشته و عمدتاً فقط مصرف کننده­ی آب و مواد غذایی هستند.در روش دیگر هرس درختچه زرشک، دو سال پس از کاشت نهال (پاجوش اولیه)، در آغاز فصل رویش سال سوم، نهال اولیه را (که گاهی از یک تنه نسبتاً مسن تهیه شده) از قسمت بن قطع می ­نمایند و در نتیجه پاجوش­ های قوی و جوان روییده و در اطراف آن به عنوان تنه ­های اصلی درختچه باقی می­ ماند و پاجوش­ های اضافی نیز حذف می ­شود.

در مجموع می ­توان نتیجه گرفت که درختچه­ ی زرشک به هرس نیاز مبرم دارد، زیرا با هرس شرایط مناسب­ تری برای تولید فراهم می­ گردد.

تکثیر:

۱–بهترین راه تکثیر درخت زرشک استفاده از پاجوش ­ها است، به این ترتیب که از آذر ماه تا نیمه دوم اسفند، یعنی پس از برگریزان تا هنگام بیداری، درخت قابل استفاده برای جابجایی خواهد بود. پاجوش­ های دوساله را از بیخ درخت با ریشه می ­کنند و در زمین مساعد و آماده می ­نشانند.ریشه درخت زرشک در برابر هوا خیلی حساس است. وقتی پاجوش ­ها را از زمین در می­ آورند باید بلافاصله آن­ ها را در گودهای آماده بنشانند و یا با اندکی گل در کیسه پلاستیک بپیچند وبه اصطلاح قنداق کنندتا هوا نکشد.

۲–زرشک دانه ­دار بابذرتکثیر می­ شود و روش کاشتن بذر به این صورت است که بذرهای رسیده زرشک را برای مدت دو ماه در محلی با گرمای پنج درجه نگه­داری می­ کنند، سپس می­ کارند. این گونه ارزش اقتصادی ندارد و فقط برای تهیه آب زرشک یا تهیه نوشابه استفاده می­ شود.

۳– اگر شاخه جوان زرشک رادرپاییز در خاک بخوابانند و یا دراسفند ماه قلمه بزنند، شاخه ریشه خواهد زد.

بیشتر بخوانید: کاشت زرشک