بیماری بوته میری فیتوفتورایی خیار

مقدمه

 خیار یکی از تولیدات مهم در کشت های مزرعه ای و گلخانه ای در دنیا می باشد سطح زیر کشت خیار گلخانه ای در ایران در سال ۱۳۹۲ حدود ۵۴۰۰ و تولید آن 1/25 میلیون تن گزارش شده است (آمارنامه کشاورزی،۱۳۹۲). ، بیماریهای گلخانه ای به ویژه بوته میری گسترش زیادی یافته است که موجب از بین رفتن مقدار زیادی از این محصول  می شود. خسارات ایجاد شده از بوته میری بسته به گونه گیاه، گونه قارچ، درجه حرارت، رطوبت خاک و... می تواند بسیار متغیر باشد.

بیماری بوته میری از مهم ترین بیماری های گیاهان جالیزی است که بیشترین خسارت ها به این گیاهان وارد می‌‌کند (Khan et al.,2004).

خسارت این بیماری به محصولات جالیزی تا ۱۰۰% نیز گزارش شده است (Babadoost,2004). گونه های مختلفی از جنس Phytophthora شامل: P. capsisi Leominan و P. drechsleri، عامل بوته میری گیاهان جالیزی معرفی شده اند ( Erwin and Riberio, 1996; Babadoost and Islam,2003).

علایم بیماری:

علائم بیماری شامل پوسیدگی طوقه خشکیدگی سریع گیاه می باشد. گیاهان آلوده پژمرده شده و سریعتر می میرند. با کنار زدن خاک کنار طوقه، پوسیدگی و اضمحلال طوقه درست زیر محل طوقه مشاهده می‌‌شود.

بیشتر بخوانید: نقش و علائم کمبود عناصر کم مصرف و پرمصرف در سیب

عامل بیماری:

گونه های مختلف قارچ جنس Phytophthora عامل بیماری بوته میری خیار می باشند. این قارچ دارای دامنه میزبانی وسیعی شامل فلفل، گوجه‌ فرنگی، بادمجان کدوییان( از جمله خیار کدو هندوانه طالبی) می باشد. مهمترین عامل پوسیدگی ریشه و طوقه گیاهان جالیزی در مناطق مختلف ایران P. drechsleri معرفی گردیده است که خسارت آن در بعضی مناطق تا ۸۰درصد گزارش شده است ( خسروفر و بنی هاشمی، ۲۰۰۴). در یک بررسی در استان کهکیلویه و بویراحمد قارچ P. dreshsleri و P. capsici از ریشه و طوقه پوسیده خیار جداسازی شده است (قادری و همکاران، ۱۳۹۰). این قارچ یک پاتوژن خاک زی است که انواع اسپورها را تولید میکند. اسپرانژیوم ها، اسپورهای حاصل تولید مثل غیر جنسی و زئوسپورها حاصل تولید مثل جنسی در این قارچ می باشند. این اسپورها به قارچ امکان می دهد که برای سالها در خاک باقی بماند بنابراین تناوب های کوتاه (۳_۲سال) تاثیر قابل توجهی در کاهش بیماری ندارد.

چرخه بیماری:

بیماری در خاکهای با زهکشی ضعیف، به خصوص در شرایط آبیاری غرقابی و رطوبت بالای خاک شروع و گسترش می‌‌یابد. در شرایط محیطی مناسب (رطوبت بالا و درجه حرارت مناسب) اسپورها جوانه زده و تولید اسپر آنتریوم ها را می‌کنند که زئوسپورها ( اسپورهای غیر جنسی) را آزاد می کنند زئوسپورها (اسپورهای غیر جنسی) تقسیم سلولی هستند که در آب آزاد در خاک شنا کرده پس از قرار گرفتن روی ریشه یا طوقه آلودگی را ایجاد می کنند. زئوسپورها با شنا کردن در لایه ای از آب آزاد در خاک یا همراه آب آبیاری از گیاهی به گیاه دیگر منتقل شده و آلودگی گسترش می یابد. موقعی که یک گیاه آلوده می شود اسپورانژیوم های بیشتری تولید شده و زئوسپورهای فراوان آزاد می شوند و گیاهان دیگر را آلوده می نمایند و این چرخه در فصل رشد ادامه پیدا میکند.

خاک، کود حیوانی نپوسیده و آب الوده، یا نشأ و گیاهچه های آلوده از منابع اولیه مایه ی تلقیح (Inoculum) برای شروع آلودگی می باشند. این قارچ روی گیاهان میزبان، علف های هرز یا بقایای آلوده بصورت اووسپور( Ospore) یا ریسه (Mycelium) باقی می ماند. اووسپورها در شرایط عدم حضور میزبان می توانند برای سالها در خاک زنده باقی مانده و در صورت کشت گیاه میزبان به آن حمله کنند.

مدیریت بیماری:

مطالعات نشان داد که استفاده از یک روش مبارزه با این بیماری به تنهایی در کنترل آن موفق نبوده و تلفیقی از روش‌های مدیریتی می‌تواند در کاهش خسارت بیماری بسیار موثر باشد (Khan et al., 2004).

الف) عملیات زراعی

۱_ جلوگیری از غرقاب شدن خاک و همچنین زهکشی مناسب مزرعه .

۲_ شخم یا زیر شکن (Subsoiler) برای جلوگیری از ایجاد لایه سخت و غیر قابل نفوذ (hardpans) که از زهکشی و نفوذ آب به عمق های پایین جلوگیری می کند.

۳_ کشت روی پشته برای جلوگیری از تجمع آب در اطراف طوقه.

۴_ جلوگیری از تردد وسایل و ماشین آلات آلوده از مزرعه آلوده به مزرعه دیگر.

۵_ خودداری از آبیاری زیاد

۶_ کشت ارقام مقاوم.

ب) کنترل شیمیایی

اگرچه تمرکز مبارزه باید روی مدیریت آبیاری و به حداقل رساندن شرایط ایجاد و گسترش بیماری باشد اما گاهاً لازم است مبارزه شیمیایی صورت گیرد استفاده به موقع از قارچ کش های موثر همواره به عنوان یکی از روشهای موثر مدیریت تلفیقی بیماری مورد توجه بوده و قارچ کش های متنوعی برای استفاده در مدیریت این بیماری به ثبت رسیده است (McGrath,2001). اثر قارچکش های مسی(کوپر)، دیمتومورف،متالاکسیل (ریدومیل)، فوزتیل آلو مینیوم (آلیت)، وکلروتالونیل(براوو) در کنترل بیماری بوته میری فیتو فتورایی جالیز مطالعه و اثر کنترل کنندگی قابل قبول آن ها مورد تایید قرار گرفته است ( McGrath,2001).

در ایران مطالعاتی در رابطه با بیماری بوته میری و مرگ و میر  گیاهچه جالیز (Alavi,1973, Ershad and shirzadi,1969) اتیولوژی بیمارگر و اثبات بیماری زایی آن (Alavi and Strange,1979)، دامنه میزبانی بیمارگر (Alavi and saber,1986)، و روش های کنترل شیمیایی و غیر شیمیایی بیمار (Sharifi_Tehrani and Nazari,1995) انجام و مطالعاتی در خصوص امکان بهره گیری از پتانسیل دفاعی نهفته در میزبان (فیتو آلکسین ها) صورت گرفته است (Strange et al.,1981).

در یک تحقیق اثر متالاکسیل _مانکوزب (رزالاکسیل۷۲% WP) در کنترل عامل بیماری بوته میری خیار توسط (Ph. drechsleri) در گلخانه و مزرعه در مقایسه با متالاکسیل (ریدومیلG5%) مورد بررسی قرار گرفته که قارچ کش متالاکسیل_ مانکوزب در روش اختلاط با خاک به مقدار ۳۰۰ گرم در متر مکعب خاک در زمان کاشت ۶۳/۵۱ درصد و در استفاده به همراه آب آبیاری به نسبت ۳ در هزار در مرحله دو برگی ۷۴.۵ درصد، و در تلفیق دو روش بالا به میزان۸۷/۱۱ درصد نسبت به شاهد کاهش بیماری داشته است( عظیمی، ۱۳۹۳).

بیشتر بخواند: قلمه چیست؟