ماریتیغال

نام فارسی:

ماریتیغال

نام علمی:  

Silybum  Marianum

 نام انگلیسی: 

milk  thistle

خصوصیات گیاهی

ماریتیغال گیاهی است یک ساله مدیترانه ای که در جلگه های همواره با آب و هوای گرم و در خاک های سبک شنی می روید. این گیاه در کشورهای اروپایی که آب و هوای مدیترانه ای دارند. در استرالیا و جنوب آمریکا می روید. ریشه این گیاه مستقیم، به رنگ روشن و دارای انشعابات فراوانی است.

ساقه آن نیز مستقیم بوده و انشعاب های زیادی دارد و ارتفاع ساقه متفاوت و بین 250-150 سانتی متر است. برگ های پهن و شکننده هستند و اوایل رویش به شکل رزت روی زمین قرار می گیرند. دمبرگ ها بلند، بیضی شکل و خاردار هستند.

وجود لکه های سبز رنگ کلروفیل دار در بعضی نقاط سطح برگ و نبود کلروفیل در برخی نقاط دیگر ه ظاهر برگ حالتی شبیه سنگ مرمر می دهد حاشیه برگ ها خاردار بوده و کاپیتال ها به شکل بیضی  و تا حدودی تخم مرغی شکل هستند. قطر آن ها بین 8-5 سانتی متر است. گل ها بنفش تیره و به ندرت سفید رنگ هستند.

قسمت خارجی کاپیتول ها برجسته و پولک مانند بوده و از تعداد زیادی زواید خار مانند تشکیل شده اند. میوه (دانه) به شکل تخم مرغ به طول 8 میلی متر و به ضخامت 4 میلی متر است رنگ آن عموما قهوه ای تیره بوده اما قسمت تحتانی آن به رنگ قهوه ای روشن است. وزن هزار دانه 31-23 گرم است.

بیشتر بخوانید: کاشت گوجه فرنگی

قسمت دارویی

میوه های رسیده این گیاه خاصیت دارویی دارند.

خواص درمانی

از مواد موثره میوه های رسیده این گیاه برای معالجه بیماری های کبدی (سیروز و مسمویت های کبدی) و پیشگیری از سرطان کبد استفاده می شود. تحقیقات اخیر نشان داده است که مصرف مواد موثره این گیاه توسط افراد شاغل در صنایع رنگ سازی و شیمیایی نقش عمده ای در عدم ابتلای آن ها به مسمومیت های کبدی دارد.

مواد و عناصر غذایی

فصل پاییز به هنگام آماده سازی زمین، باید 50-40 کیلوگرم در هکتاراکسید پتاس به خاک اضافه کرد. ازت فراوان سبب کاهش مواد موثره و ماریتیغال می شود. چنانچه زمین تهی از ازت باشد، توصیه می شود که 30-25 کیلوگرم در هکتار ازت به عنوان کود سرک در اختیار گیاهان قرار گیرد.

سازگاری

ماریتیغال گیاهی مدیترانه ای است، از این رو در طول رویش به هوای گرم و آفتاب فراوان نیاز دارد. بذور در دمای 8 تا 10 درجه سانتی گراد جوانه می زنند، ولی درجه حرارت مطلوب برای جوانه زنی 18 تا 20 درجه سانتی گراد است. اگر چه این نوع گیاه را می توان در هر نوع خاکی کشت کرد ولی خاک های شنی و تهی از مواد و عناصر غذایی برای کاشت ماریتیغال مناسب نیستند.

آماده سازی زمین

زمین را در اولین فرصت بعد از برداشت محصول قبلی، شخم عمیقی می زنند. پس از خرد کردن کلوخه ها با دیسک و افزودن کودهای شیمیایی مورد نیاز زمین را تسطیح کنند. اواخر زمستان بستر خاک را برای کشت آماده کرده و پس از کاشت بذر، برای ایجاد تراکم در بستر خارجی خاک و به منظور هماهنگی در رویش آن ها، زمین را غلتک مناسبی می زنند.

کاشت

ماریتیغال در مناطق سردسیر در فصل بهار و در مناطق گرمسیر به صورت یک محصول پاییزه کشت می شود. زمان مناسب برای کاشت بهاره، اوایل بهار (نیمه دوم اسفند) است .

تاخیر در کاشت باعث می شود که گیاه به ساقه نرفته و عملکرد کاهش یابد. زمان مناسب برای کاشت پاییزه، اوایل پاییز (نیمه اول مهر) است. کاشت ماریتیغال توسط بذر به صورت ردیفی (توسط ردیفکار غلات) در زمین اصلی انجام می گیرد.

برای هر هکتار زمین، 12-10 کیلوگرم بذر نیاز است. کاشت 12-10 بذر در هر متر طولی مناسب است. فاصله ردیف های کاشت بین 40 تا 60 سانتی متر و عمق کاشت بذر ماریتیغال باید 2 تا 3 سانتی متر باشد. برای سهولت در برداشت مکانیکی، بهتر است گیاهان به صورت نواری کشت شوند.

یعنی پس از 5-4 ردیف فاصله ای به اندازه 150-120 سانتی متر خالی بماند و در تمام زمین به همین شکل عمل شود. پس از کشت انجام غلتک مناسب و آبیاری  کافی سبب تسریع و هماهنگی رویش بذور می شود.
 

مراقبت و نگهداری

بذور ماریتیغال پس از 10-8 روز سبز می شوند. وقتی گیاهان 5-4 برگی شدند، علف های هرز بین ردیف ها و گیاهان را باید وجین کرد، عمل وجین علف های هرز وقتی ارتفاع گیاهان به 30 الی 40 سانتی متر رسید، تکرار می شود بعد از 3 تا 4 هفته نیز سومین و آخرین وجین صورت می گیرد. ماریتیغال نسبت به بسیاری از علفکش ها حساس است، از این رو در مبارزه شیمیایی با علف های هرز باید در انتخاب نوع علف کش، غلظت و زمان کاربرد آن دقت شود.

علفکش ها را به هیچ وجه نباید پس از رویش گیاه به کار برد. برای از بین بردن آفت سرخرطومی گرده خوار، می توان از آفت کش مناسب استفاده کرد. برای مبارزه با بیماری های قارچی می توان از قارچ کش سولفوره یا قارچ کش های مناسب و در زمان مناسب بر علیه این بیماری استفاده کرد.

برداشت محصول

در کشت بهاره میوه ها از اوایل تابستان به تدریج می رسند. هنگام رسیدن میوه ها، گلچه ها خشک می شوند و تارهای بلند و سفید رنگی ظاهر می شوند. رنگ میوه های رسیده قهوه ای رنگ و براق است و به سهولت از گیاه جدا و پراکنده می شوند. اواخر تیر یا اوایل مرداد زمان مناسبی برای برداشت محصول است. به دلیل بزرگ و انبوه بودن برگ ها و همچنین وجود تیغ های زیاد در اطراف آن ها، برداشت کاپیتول ها با دست بسیار مشکل است.

در سطوح وسیع کشت، برداشت محصول تنها به کمک ماشین های مخصوصی امکان پذیر است. پس از جمع آوری میوه، آن ها را تمیز و خشک کرده و در مکان مناسب نگهداری می کنند. عملکرد بذر متفاوت بوده و با توجه به عوامل مختلف ( شرایط اقلیمی و روش برداشت محصول) بین 2 تا 1.2 تن در هکتار است.

بیشتر بخوانید: پرورش گوجه فرنگی گلخانه ای