آفات چغندرقند

چغندرقند مورد حمله آفات زیادی قرار می‌گیرد. تاکنون 170 گونه حشره زیان‌آور از مزارع چغندرقند کشور گردآوری شده است که بین 20-10 گونه از این حشرات، آفات کلیدی چغندرقند محسوب می‌شوند. اما در زراعت پاییزه با توجه به زمان کاشت (اوایل پاییز) و دوره داشت (فصل زمستان و اوایل فصل بهار)، تعداد و میزان خسارت آفات کمتر از کشت بهاره است. با افزایش میزان استفاده از بذور منوژرم به جای بذر مولتی‌ژرم و کاهش مقدار بذر کشت شده، حفظ بوته‌های سبز شده چغندرقند اهمیت ویژه‌ای پیدا کرده است و کنترل آفات چغندرقند، به‌ویژه آفات اول فصل که باعث تنک شدن مزرعه و کاهش تراکم بوته می‌شوند، کاملاً ضروری و اجتناب‌ناپذیر است.

شب‌پره‌های زمستانه یا کرم‌های طوقه‌بر(Agrotis spp) 

طوقه‌برها با حمله به گیاهچه‌های چغندرقند در ابتدای فصل رشد، از طریق کاهش استقرار و تراکم بوته، منجر به کاهش عملکرد می‌شوند. با توجه به این که در کشت پاییزه، دوباره‌کاری یا کشت مجدد امکان‌پذیر نیست، همچنین دامنه میزبانی این آفت بسیار وسیع است و از اکثر گیاهان زراعی تغذیه می‌کند و در کلیه مناطق مختلف کشور حضور دارد، لذا مدیریت این آفت در ابتدای دوره رشد بسیار حائز اهمیت است. لاروها از برگ و طوقه گیاه میزبان تغذیه می‌کنند. لارو تازه تفریخ شده ابتدا تغذیه­ ی کمی داشته و پس از پوست‌اندازی به خاک می‌افتد و پای بوته از طوقه تغذیه می‌کند که باعث قطع طوقه و خشک شدن بوته می‌شود. در ابتدای فصل رشد، خسارت بسیار مشخص‌تر و مهم‌تر است. این آفت باعث کاهش تراکم بوته در مزرعه می‌شود. این کاهش تراکم در ابتدای فصل و قبل از شش برگی اتفاق می‌افتد.

این آفت دارای تخم‌های نیمه‌کروی با قاعده­ ی مسطح و نوک گنبدی شکل است که روی میزبان قرار می‌دهد. پس از تفریخ تخم، لاروهای خاکستری و حتی سیاه‌رنگ از روی میزبان وارد خاک شده و از طوقه گیاه تغذیه می‌کنند. لاروها به‌سرعت رشد و به کرم‌های قطور و ذخیم به طول 55-45 میلی‌متر تبدیل می‌شوند. معمولاً در سطح پشتی لارو یک نوار روشن دیده می‌شود .

حشرات بالغ این آفت، شب‌پره‌هایی نسبتاً بزرگ، به طول 17-15 میلی‌متر و عرض بال‌های باز 50-45 میلی‌متر هستند و بال جلو آن‌ها زرد مایل به قهوه‌ای تا خاکستری تیره و دارای سه لکه است .

مبارزه: با توجه به این‌که در زمان کاشت چغندر قند در پاییز غالب گیاهان میزبان این آفت در حال برداشت هستند، احتمال حضور همه­ ی مراحل مختلف زندگی آفت اعم از سنین مختلف لاروی، شفیره و حشره بالغ در طبیعت وجود دارد و به این ترتیب، پتانسیل خسارت زایی آفت بالاست. لذا در یک ماه اول پس از کاشت، بایستی بازدیدهای مکرر از مزرعه انجام شود و زمانی که بوته‌های آلوده در مزرعه مشاهده شدند، در صورت وجود یک لارو در هر ده بوته، مبارزه شیمیایی با سم‌های مناسب ودر دسترس- مانند فوزالان به نسبت 5/1 لیتر در هکتار- توصیه می‌شود. برای لاروهای مسن‌تر داخل خاک، استفاده از گرانول دیازینون یا سموم مناسب دیگر به‌ نسبت 5/1 کیلوگرم در هکتار در هنگام غروب آفتاب (لاروهای کرم طوقه‌بر نور گریز هستند) در کنار خطوط کاشت توصیه می‌شود. روش موثرتر و مهم‌تر، استفاده از طعمه‌پاشی است. طعمه مسموم با سم سوین و سموم مشابه تهیه و در غروب یا صبح زود در کنار بوته‌ها ریخته می‌شود. برای هر هکتار، 100 کیلوگرم طعمه مسموم لازم است.

بیشتر بخوانید: کودهای موردنیاز چغندر قند

کرم‌های برگ‌خوار

کرم‌های برگ‌خوار چغندرقند شامل سه‌گونه شب‌پره گاما (Plusia gamma Linnaeus)، کارادرینا (Spodoptera exigus) و پرودینا (Spodoptera latoralis) هستند. کرم‌های برگ‌خوار در اکثر مناطق کشور حضور دارند و جزو آفات پلی‌فاژ محسوب می‌شوند که دامنه میزبانی وسیعی دارند و حتی از علف‌های هرز و برگ درختان حاشیه مزرعه نیز تغذیه می‌کنند. در جنوب کشور (در استان خوزستان) پرودینا نسبت به بقیه کرم‌های برگ‌خوار، فراوانی بیشتری دارند. لارو این پروانه‌ها از سن دوم به بعد شروع به تغذیه از برگ می‌کند ولی تغذیه لارو سن سوم که باعث مشبک ‌شدن برگ و سنین چهارم و پنجم که تمام برگ را می‌خورند، دارای اهمیت بیشتری است .

در کارادرینا، لاروها به‌صورت دسته‌ جمعی ابتدا از سطح زیرین برگ میزبان تغذیه و برگ را توری ‌مانند می‌کنند و سپس از سایر قسمت‌های برگ (حتی گاهی سرریشه‌ها) تغذیه می‌کنند. در این شرایط، بوته خشک می‌شود. اگر بوته چغندرقند دو برگ (غیر از دو برگ ابتدایی) داشته باشد، دو لارو یک بوته را از بین می‌برند. اگر چغندرقند شش برگی باشد، چهار لارو یک بوته را می‌خورند. مزرعه­ ی خسارت‌زده از دور مشابه مزرعه‌ای است که دچار تگرگ شده باشد با این تفاوت که در مزرعه­ ی مورد حمله­ی این آفت، لاروهای در حال تغذیه از برگ و فضولات آن‌ها قابل مشاهده است.

مشخصات آفت: لارو پروانه گاما به رنگ سبز مایل به زرد و پوشیده از مو با قاعده­ ی سیاه‌رنگ و دارای سه جفت پای شکمی است (روی بندهای پنجم، ششم و دهم شکم). حرکت این لارو وجبی و طول لارو 35-32 میلی‌متر است. لارو کارادینا ، سبزرنگ است که گاهی خاکستری و تیره نیز می‌شود. در دو طرف بدن لارو سه نوار طولی به رنگ‌های سیاه، نارنجی و سفید وجود دارد که روزنه‌های تنفسی داخل نوار تیره هستند. سطح بدن تقریباً بدون مو و حداکثر 30-25 میلی‌متر طول دارد. لارو پرودینا مشابه کارادینا است. حشرات کامل برگ‌خوارها، پروانه‌های بزرگی هستند که نقوش منحصر به‌فرد دارند .

مبارزه: زمانی که تعدادی از تخم‌ها باز شدند و به ‌محض مشاهده­ ی لاروهای سنین اول و دوم باید مبارزه ­ی شیمیایی انجام شود. برای مبارزه شیمیایی باید از سم‌های توصیه شده توسط کارشناسان حفظ نباتات استفاده شود. سم‌های موجود شامل سم فوزالون 35 درصد به‌ میزان دو لیتر در هکتار، دیازینون 60 درصد به‌میزان یک لیتر در هکتار و اتریمفوس 50 درصد به‌مقدار 2-5/1 لیتر در هکتار برای مبارزه با این حشرات توصیه می‌شود.

آفات مکنده

آفات مکنده چغندرقند شامل انواع زنجرک‌های چغندرقند و شته‌ها است. در این گروه از آفات، هم حشرات بالغ و هم پوره‌ها، با تغذیه از شیره­ ی گیاهی سبب بروز بد شکلی­ هایی روی برگ و همچنین باعث زردی بوته و کاهش عملکرد و میزان قند می‌شوند. حمله­ ی این حشرات باعث جلب مورچه‌ها و قارچ‌های دوده‌ای به بوته می‌شود. شته‌ها و زنجرک‌ها ناقل بسیاری از عوامل ویروسی در چغندرقند هستند اما در زراعت پاییزه به‌دلیل این‌که این حشرات بیشتر در انتهای فصل رشد در مزرعه یافت می‌شوند (فروردین و اردیبهشت)، لذا خسارت چندانی ندارند و شاید هم لزومی به مبارزه شیمیایی با آن‌ها نباشد. در صورت لزوم، می‌توان از سم‌های سیستمیک (مانند کنفیدور) استفاده کرد.

بشتر بخوانید: کاشت کلزا