اصول کار پاستوریزاتوردر تولید شیر پاستوریزه

اصول کار پاستوریزاتور:

پس از اتمام عملیات پاستوریزاسیون، شیر تا دمای 6-4 درجه سلسیوس خنک می شود.

1ـ پاستوریزاسیون کند (غیرمداوم):

این روش در واحدهای لبنی کوچک و برای فرآوری مقادیر کم شیر انجام می شود. این پاستوریزاتورها، مخازن دوجداره دیگ مانندی هستند که شیر درون آنها، توسط بخار یا آب داغ که بین دو جداره جریان دارد، حرارت میبیند.

برای یکنواخت شدن دمای شیر، در حین حرارت دادن، عملیات هم زدن انجام می شود. پس از رسیدن به دمای 63 درجه سلسیوس، ورود بخار قطع شده و شیر برای مدت 30 دقیقه دیگر هم در این مخزن می ماند. وجود جداره عایق در قسمت خارجی دیگ مانع کاهش دمای شیر طی مرحله نگهداری در این دما خواهد شد. سپس آب سرد وارد بخش دو جداره می شود تا شیر را خنک کند. پس از هر بار فرآیند باید مخزن را به خوبی شسته و ضدعفونی کرد.
 

بیشتر بخوانید: مرحله ذخیره سازی شیرخام درتولیدشیرپاستوریزه

2ـ پاستوریزاسیون سریع (مداوم):

امروزه برای فرایند حرارتی مایعات معمولاً از مبدل های حرارتی صفحه ای استفاده میشود. در این مبدل ها شیر از میان یک سری صفحات مبادله کننده حرارت که از جنس استیل ضد زنگ هستند، عبور داده میشود و به صورت غیرمستقیم با آب داغ تبادل گرمایی می‌کند.

سطح صفحات با طرح های مخصوصی موج دار می شوند تا شیر دچار تلاطم شده و انتقال حرارت به طور مؤثرتری انجام گیرد. ورود و خروج شیر و سیال گرمادهنده از گوشه های صفحات انجام می شود و در محل ورودی آن ها واشرهای لاستیکی قرار می گیرد تا جریان سیال گرماگیر و سیال گرماده بین دو صفحه با هم مخلوط نشود. برای بهبود انتقال حرارت، جهت حرکت شیر و واسطه گرمایی (آب داغ) در لا به لای صفحات، عکس یکدیگر است.

شیر با دمای 4 درجه سلسیوس از مخزن تعادل، توسط پمپ وارد بخش بازیافت حرارتی می شود.
و در این بخش با شیر پاستوریزه شده خروجی تبادل حرارتی می‌کند و در اثر این کار دمای شیر به حدود 55 درجه سلسیوس می رسد. سپس این شیر از پاستوریزاتور خارج شده و وارد سپراتور می شود. در مرحله بعد عملیات تنظیم چربی و استاندارد کردن شیر صورت می گیرد. بعد از این مرحله شیر در هموژنایزر، همگن می شود و به پاستوریزاتور برمی گردد. در اینجا حرارت دهی اصلی انجام می گیرد؛ یعنی توسط آب گرم، دمای شیر به 75ـ72 درجه سلسیوس می رسد.

سپس شیر وارد لوله های هولدر می شود، در این بخش شیر زمان لازم برای تکمیل پاستوریزاسیون را طی می‌کند. در قسمت خروجی هولدر حسگر (سنسور) دمایی تعبیه شده است. وظیفه این سنسور پایش دمای فرآورده است. هرگاه دمای شیر در هنگام خروج از هولدر کمتر از مقدار مجاز باشد، این سنسور دریچه ای را به کار می اندازد که شیر را از مسیر فرعی به مخزن تعادل برگرداند.

شیر خروجی ابتدا وارد بخش بازیافت حرارتی می شود و با شیر برگشتی از هموژنایزر و پس از آن با شیرخام ورودی تبادل گرمایی می‌کند، بخش اعظم گرمای شیر در این مرحله بازیابی می شود. سپس توسط آب خیلی سرد که دمایی حدود 2ـ0 درجه سلسیوس دارد تا رسیدن به دمایی حدود 4 درجه سلسیوس سرد می شود. در انتها این شیر به مخازن نگهداری موقت شیر پاستوریزه فرستاده می شود.