توصیه های تحقیقاتی کاشت ذرت درمناطق مختلف

مناطق معتدل (مانند زرقان فارس، استان‌های اصفهان و خراسان)

کشت اول:

در کشت اول ذرت دانه‌ای و سیلویی، ارقام دیرس‌رس نسبت به ارقام متوسط‌رس و زودرس اولویت دارند. تاریخ کاشت اول، زمانی است که درجه حرارت خاک مناسب باشد (12-10). در مناطق معتدل استان‌های فارس و اصفهان جهت فرار از بیماری ویورسی کوتولگی زبر ذرت، می‌توان تاریخ کشت را حداکثر تا 20 یا 30 خرداد به تاخیر انداخت.

کشت دوم:

ذرت بیشتر در کشت دوم کشت می‌گردد. بنابراین تاریخ کاشت بلافاصله بعد از قطع آب گندم و جو و یا بعد از برداشت گندم و جو و تهیه زمین می‌باشد. ارقام دانه‌ای مناسب، ارقام زودرس متوسط‌رس (مثل هیبریبد دهقان) را نیز می‌توان تا تاریخ حداکثر 10 تیر کشت نمود. در صورت کشت ذرت علوفه‌ای، می‌توان از ارقام دیررس و متوسط‌رس مناسب استفاده نمود.
 

مناطق گرم (مانند: استان‌های خوزستان و کرمان)

در مناطق گرم کشور، بدلیل جلوگیری از هم‌زمانی دوره زایشی گیاه با درجه حرارت 40 درجه سانتی‌گراد و بالاتر، کشت با تاخیر انجام می‌شود. برای جلوگیری از تاخیر در کشت گندم پاییزه و برداشت ذرت با رطوبت مناسب، ارقام متوسط‌رس و متوسط – دیررس توصیه می‌گردند.

مناسب‌ترین تاریخ کاشت ارقام دیررس در خوزستان 25 تیر ماه تا 5 مرداد می‌باشد. درصورت نیاز به کشت ارقام زودرس تاریخ 15 مرداد مناسب است. در استان کرمان تاریخ کاشت ارقام دیرس، نیمه دوم تیرماه حداکثر تا تاریخ 30 تیر و ارقام متوسط‌رس، حداکثر تا 5 مرداد و ارقام زودرس، حداکثر تا 10 مرداد مناسب است.

مناطق سرد (مانند: دشت اردبیل)

در مناطق سرد کشور، ذرت دانه‌ای بعنوان کشت اول، کشت می‌گردد. بعد از گرم شدن و رسیدن درجه حرارت خاک در سه روز متوالی به 12-10 سانتی‌گراد کشت ذرت انجام می‌شود. ارقام مناسب دانه‌ای برای کاشت در این مناطق، ارقام زودرس (مانند هیبرید فجر) و ارقام زودرس- متوسط‌رس (مانند هیبرید دهقان) است.
 

توصیه‌های تحقیقاتی مناطق مختلف

استان فارس

براساس آزمایش‌های مختلفی که در مناطق معتدل استان فارس اجرا شده است و جمع‌بندی نتایج آن‌ها، تاریخ‌های مناسب کشت برای مناطق معتدل استان در است.

در مناطق گرم استان فارس چنین آزمایش‌هایی اجرا نشده است. اما داده‌های هواشناسی نشان از دمای 40 درجه سانتی‌گراد و بالاتر از آن در ماه‌های تیر و مرداد در طی سال‌های مختلف داشته که این درجه حرارت برای تلقیح بلال‌ها مضر بوده و منجر به کاهش عملکرد خواهد شد.بنابراین کشت ذرت در مناطق گرم استان، باید در تاریخی انجام گیرد که گلدهی و گرده‌افشانی آن با ماه‌های گرم تیر و مرداد و حتی در برخی مناطق تا 10 شهریور مواجه نشود.

استان خوزستان

استان خوزستان با بالاترین سطح زیر کشت ذرت در بین استان‌های کشور از پتانسیل بیشتری برای افزایش سطح زیر کشت برخوردار است.استان خوزستان، بخش‌های جنوب شرق ایلام و جنوب استان لرستان (تا شهرستان پلدختر)از نظر شرایط آب و هوایی جزء اقلیم نیمه گرمسیری است، به طوری که در اقلیم‌های ذکر شده، واکنش هیبریدهای ذرت به‌عامل تاریخ کاشت یکسان است.

در شرایط استان خوزستان محدوده تاریخ کشات و توصیه شده برای ذرت 20 تیر لغایت 15 مرداد تعریف شده است، اما عملکرد قابل برداشت در کل دوره ذکر شده یکسان نیست. در مدت 14 روز از این دوره که 28 تیر ماه تا 10 مرداد می‌باشد، عملکرد دانه هر بلال ذرت رقم سینگل‌کراس 704 مقدار 170 گرم دانه خشک با رطوبت 14 درصد خواهد بود. از 28 تیر ماه تا 20 تیز ماه هر چه زودتر اقدم به کشت (اولین آبیاری ذرت) نماییم، عملکرد دانه هر بلال با ضریب افزایش، کاهش خواهد یافت.تاریخ‌های مناسب کشت ذرت (بهاره و تانبستانه) است.

بیشتر بخوانید: کاشت ذرت

استان کرمانشاه

استان کرمانشاه یکی از استان‌های مهم کشت ذرت است. بدلیل تنوع اقلیم در این استان هر یک از اقلیم‌ها بطور جداگانه شرح داده می‌شود.

اقلیم معتدل شامل شهرستان‌های: کرمانشاه، روانسر، هرسین، اسلام‌آباد، صحنه، بیستون و جوانرود

در مناطق معتدل این استان امکان کاشت در اول اردیبهشت‌ماه وجود دارد و حتی عملکرد بهتری بدست می‌آید. اما معمولاً بدلیل بارندگی و وقوع سرما، امکان کاشت تا اواسط اردیبهشت مقدور نیست.

اقلیم سرد شامل شهرستان‌های:

کنگاور و سنقر

رعایت تاریخ کاشت در این اقلیم، بدلیل فصل رشد کوتاه بسیار حساس می‌باشد. تاریخ کاشت مناسب این اقلیم از 25 تا 20 اردیبهشت ماه می‌باشد تاخیر در کاشت بدلیل سرمای زودرس پاییزه در این اقلیم از 21 تا آخر اردیبهشت 2 دردص به ازاء هر روز بوده و پس از اردیبهشت و در صورت کاشت در اوایل خرداد امکان خسارت تا 20 درصد وجود دارد. کاشت زودتر هم بدلیل سرمای هوا توصیه نمی‌گردد. تجربه نشان داده که در تاریخ‌های کاشت اوایل اردیبهشت خسارت سرما تا 40 درصد هم مشاهده شده است.

اقلیم گرم شامل شهرستان‌های:

سرپل ذهاب، قصرشیرین، گیلان غرب و ثلاث

کاشت ذرت در مناطق گرم استان کرمانشاه از اول تا آخر تیرماه رایج است. کاشت زودتر از این زمان به‌دلیل مواجه شدن گل‌دهی ذرت با گرمای شدید هوا خسارت‌زا بوده و از طرف دیگر با توجه به تاریخ برداشت گندم، آماده‌سازی زمین زودتر از تاریخ فوق مقدور نیست. اما بدلیل طول فصل رشد طولانی این اقلیم، تاخیر در تاریخ کاشت خسارت چندانی ندارد. تحقیقات انجام شده در اقلیم گرم استان نشان داده است که بین کاشت در اول تیرماه واول مردادماه، اختلاف معنی‌داری وجود ندارد. 

استان کرمان

منطقه ارزوئیه، قطب تولید ذرت در استان کرماناست. نتایج تحقیقات نشان داد، که مناسب‌ترین تاریخ کاشت در ارزوئیه رقم هیبرید سینگل‌کراس 704، تاریخ 20 تیرماه تا 5 مرداد است. به ازای هر روز تعجیل در کاشت از تاریخ 10 تیر تا 20 تیر، تقریباً 2 درصد کاهش عملکرد خواهیم داشت. همچنین به ازای هر روز تاخیر در کاشت از 5 مرداد تا 20 مرداد، حدود 5/2 درصد کاهش عملکرد اتفاق می‌افتد. تاریخ کاشت بعد از 20 مرداد بدلیل کاهش شدید عملکرد توصیه نمی‌شود.

استان اصفهان

عکس‌العمل گروه‌های مختلف رسیدگی ذرت به تاریخ کاشت از لحاظ تولید عملکرد دانه، بدین‌صورت است که در تاریخ کاشت‌های زودتر معمولاً همه ارقام (زودرس تا دیررس) به‌دلیل آلودگی به بیماری ویروسی کوتولگی زبر ذرت کاهش عملکرد شدیدی دارند و هر چه کاشت زودتر از تاریخ توصیه شده (15 تا 25 خرداد) انجام شود، میزان کاهش عملکرد دانه افزایش می‌یابد. در تاریخ کاشت‌های دیر، عملکرد دانه گروه‌های مختلف رسیدگی به یکدیگر نزدیک‌تر شده و در مواردی ارقام میان‌رس و زودرس برتری خود را نشان می‌دهند. (بدلیل برخورد با سرمای زودرس پاییزه و عدم رسیدیگی فیزیولوژیکی دانه‌ها در ارقام دیررس). بعبارت دیگر، ارقام زودرس‌تر در روند تغییرات تاریخ کاشت، کمتر دچار تغییرات شدید عملکرد می‌شوند و در شرایط مختلف عملکردی نزدیک به پتانسیل تولید خود را نشان می‌دهند.

در مناطق سرد استان امکان کشت ارقام دانه‌ای ذرت حتی ارقام زودرس وجود نداشته و صرفاً از ارقام ذرت سیلویی استفاده می‌گردد. در مناطق گرم استان، امل محدود کننده خطر برخورد با حرارت‌های بالای 38 درجه سانتی‌گراد در زمان گرده‌افشانی است. بدین‌لحاظ انتخاب تاریخ کاشت از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. مناسب‌ترین زمان کاشت ذرت دانه‌ای در این مناطق دهه اول تیر ماه است.

استان خراسان رضوی

در مورد عکل‌العمل گروه‌های مختلف رسیدگی به تاریخ کاشت از لحاظ تولید عملکرد دانه، مشخص گردید که در تاریخ‌های کاشت زودتر، معمولاً ارقام دیررس عملکرد بالاتری دارند. هر چه از زمان مناسب کاشت دورتر می‌شویم، میزان کاهش عملکرد دانه ارقام دیررس‌تر افزایش می‌یابد (جدول 8).در حدی که در تاریخ کاشت‌های دیر، عملکرد دانه گروه‌های مختلف رسیدگی به یکدیگر نزدیکتر شده و در مواردی ارقام زودرس، برتری خود را نشان می‌دهند. بعبارت دیگر، ارقام زودرس‌تر در روند تغییرات تاریخ کاشت، کمتر دچار تغییرات شدید عملکرد می‌شوند و در شرایط مختلف عملکردی نزدیک به پتانسیل تولید خود را نشان می‌دهند.

بیشتر بخوانید: خاک مناسب ذرت