کاشت ذرت

اقلیم و الگوی کشت

ذرت گیاهی است گرما دوست و بر خلاف سایر گیاهان خانواده غلات از مان کاشت تا برداشت، احتیاج به گرما و حرارت زیاد خورشید دارد. به‌همین دلیل، حرارت از عوامل محدود کننده رشد و نمو آن محسوب می‌شود. ذرت در مناطقی که میانگین درجه حرارت روزانه آن کمتر از 19 درجه سانتی‌گراد، یا مناطقی که میانگین درجه حرارت ماه‌های تابستان آن کمتر از 23 درجه سانتی‌گراد است توصیه نمی‌شود. شرتیط آب و هوایی بسیار متنوع و مناسبی در کشور ایران برای تولید ذرت وجود دارد و از طرفی بدلیل وجود تنوع و سازگاری وسیع گیاه ذرت، می‌توان در اکثر مناطق و اقلیم‌های (گرم، معتدل و سرد) کشور اقدام به کشت ذرت نمود.

کشت ذرت در هر اقلیم باید براساس تاریخ کاشت و دوره رشد و نمو مناسب منطقه باشد و انتخاب رقم و گروه رسیدن آن (دیررس، متوسط‌رس و زودرس) نیز به شرایط هر منطقه بستگی دارد. در غیر این‌صورت علاوه بر افت کمی و کیفی محصول ذرت، کشت‌های پاییزه ( گندم یا کلزا) نیز با تاخیر مواجه خواهند شد. بعنوان مثال: بعد از برداشت گندم در مناطق معتدل (مثل مناطق معتدل استان فارس) اگر ارقام دیررس (مانند KSC704) کشت گردد، قبل از رسیدن فیزیولوژیک با سرما مواجه خواهد شد و سبب کاهش کمی و کیفی محصول می‌شود. بنابراین ارقام مناسب برای مناطق فوق و مشابه آن، هیبریدهای زودرس‌تر و با دوره رشد و نمو کوتاه‌تر خواهد بود.

انتخاب زمین

کاشت ذرت در خاک‌هائی که دارای عمق کافی، نرم و قابل نفوذ باشند، امکان‌پذیر است. در خاک‌هائی با pH بین 6 تا 7 قادر به رشد بوده و محصول قابل توجهی نیز تولید می‌کند. از نظر شوری خاک، ذرت در خاک‌هائی با دامنه شوری 4-1 میلی‌موس بر سانتی‌متر رشد می‌کند و در خاک‌هائی با شوری بالاتر از 4 میلی‌موس بر سانتی‌متر باید میزان بذر را افزایش داد. در خاک‌هائی با شوری بالاتر از 6 میلی‌موس بر سانتی‌متر، کشت ذرت اقتصادی نیست.

علاوه براین، در انتخاب زمین جهت تولید ذرت باید به نکات مهم زیر نیز توجه داشت:

-تهویه مناسب خاک:

تهویه مناسب خاک به‌عنوان یک فاکتور موثر در میزان تولید محصول از اهمیت زیادی برخوردار است. در زمین‌هایی که از زهکش مناسب برخوردار نیستند، بدلیل ماندابی در مزرعه و فراهم نبودن تهویه مناسب در خاک، محصول به‌شدت کاهش پیدا خواهد کرد و گاهی از رشد رویشی گیاه نیز جلوگیری می‌نماید.

-تناوب:

محصول سال قبل و تناوب مناسب را باید در نظر گرفت.

-وسعت و تسطیح مزرعه:

بدلیل مکانیزه بودن زراعت ذرت، زمین علاوه بر وسعت کافی باید از تسطیح نسبی نیز برخوردار باشد. در غیر این‌صورت آبیاری به‌طور صحیح انجام نخواهد شدو مزرعه مشکلات بدسبزی یا عدم سبز یکنواخت را بدنبال خواهد داشت.

-دمای منطقه کشت:

حداکثر درجه حرارت زمان گرده افشانی نباید بیش از 40 درجه سانتی‌گراد باشد.

تهیه بستر کاشت (خاکورزی)

عملیات زراعت زمین در زراعت ذرت اگر بخوبی انجام شود باعث نرم شدن خاک در عمق مورد نیاز، ذخیره آب، ایجاد یک شرایط مطلوب جهت رشد ریشه‌ها، فعالیت میکروارگانیسمی،دفع علف‌های هرز و زیر خاک بردن بقایای گیاهی کشت قبلی می‌گردد. مکانیزه بودن زراعت ایجاب می‌کند که کلیه مراکاشت آن به‌طور صحیح و کامل اجرا شود. در تهی بستر کاشت نکات زیر باید مورد نظر قرار گیرد.

1-استفاده از ساقه خردکن قبل از بکارگیری گاوآهندر صورتی که بقایای محصولات قبلی خشبی بوده و در عملیات تهیه بستر و کاشت بذر مشکل ایجاد کند.

2-زیرشکنی به عمق 55 سانتی‌متر (در صورت نیاز هر چهار سال یک‌بار)

3-حداقل عمق شخم 25 سانتی‌متر باشد و سپس از دیسک و چنگگ استفاده شود

4-تسطیح زمین با استفاده از لولر (دو مرحله عمود برهم)

5-توصیه‌های موسسه تحقیقات فنی و مهندسی کشاورزی در هر منطقه باید در نظر گرفته شود.

انتخاب رقم هیبرید مناسب

انتخاب رقم، بخش مهمی از برنامه‌ریزی تولید را تشکیل می‌دهد. ارقام هیبرید ذرت با توجه به تنوع زیاد در ویژگی‌های آن‌ها، باهم متفاوتند. این تفاوت بین ارقام، به تولید کننده اجازه می‌دهد که از این تنوع استفاده بهینه نماید.

ذرت در ایران معمولاً محصول قبل از گندم و کلزا است. بنابراین، به‌منظور برداشت به‌موقع بایستی از هیبریدهایی با دروه رشد ونمو کوتاه‌تر استفاده نمود تا بتوان با رطوبت مناسب، برداشت را انجام داد و از تاخیر کشت محصولات بعدی جلوگیری نمود. انتخاب گروه رسیدگی مناسب جهت کاشت در هر منطقه، از جمله کلیدی‌ترین مراحل تولید ذرت محسوب می‌شود.

با توجه به اختلاف عملکرد بین گروه‌های مختلف رسیدگی ذرت، اهمیت انتخاب رقم مناسب با گروه رسیدگی منطبق با شرایط محیطی هر منطقه، جای تامل بیشتری دارد. عملکرد ارقام دیررس در کاشت تاخیری در مقایسه با ارقامی با طول دوره رشد کوتاه‌تر به‌شدت کاهش می‌یابد. بنابراین، در مناطقی با خطر وقوع سرمای زودرس پاییزه، موضوع انتخاب رقم مناسب با طول دوره رسدگی با طول منطبق بر شرایط محیطی ازاهمیت بیشتری برخوردار است.

از عمده‌ترین مسائل و مشکلات تولید ذرت دانه‌ای در کشور می‌توان به کاشت ارقام دیررس در کشت‌های دیرهنگام و در پی آن، برداشت دیرهنگام و در نتیجه کاهش کمیت و به‌ویژه کیفیت ذرت تولیدی اشاره کرد.این موضوع موجب شده است که بیشتر مزارع با رطوبت بالا برداشت شده و سپس به کمک دماهای بالا خشک شود. کاهش کیفیت، به تعویق افتادن کشت محصول بعدی، (عمدتاً گندم) و آتش زدن بقایای گیاهی (با توجه به محدودیت زمانی)از جمله خسارت‌های غیر مستقیم برداشت دیرهنگام ذرت است.

ارقام مناسب سیلویی به مناطق مختلف و دوره رشد و نمو هر منطقه بستگی دارد و می‌توان از هیبریدهای دیررس و متوسط‌رس استفاده نمود.

انتخاب بذر

در انتخاب بذر باید دقت کافی گردد تا احتمال پوسیدگی بذور و حمله آفات و بیماری‌ها کاهش یابد. به‌منظور جلوگیری از حمله احتمالی قارچ‌ها، بایستی بذر ذرتقبل از کاشت، با قارچ‌کش‌های مناسب، ضدعفونی گردد. درجه خلوص و قوه نامیه بذور هیبریدی که برای کشت ذرت مورد استفاده قرار می‌گیرد باید به‌ترتیب حداقل 98 و 90 درصد باشد. مقدار بذور مورد نیاز برای کشت ذرت دانه‌ای و علوفه‌ای به ترتیب 25 و 30 کیلوگرم در هکتار است.

عمق کاشت

سرعت و یکنواختی جوانه‌زدن نه‌تنها به درجه حرارت خاک، بلکه به عمق کاشت نیز بستگی دارد. عمق مناسب کاشت بسته به نوع خاک بین 7-5 سانتی‌متر است. در شرایط مناسب درجه حرارت و رطوبت خاک، عمق کاشت 4 تا 5 سانتی‌متر ایده‌آل خواهد بود در کشت‌های زود، بخصوص اگر خاک سرد باشد، عمیق کشات5/2 تا 4 سانتی‌متر مناسب است.در مواقعی که خاک خشک باشدو یا زمانی که کشت با تاخیر انجام می‌شود، نیاز است که بذر در عمیق 5/6 تا 5/7 سانتی‌متر کشت شود تا بذر رطوبت لازم را جذب نماید.

تاریخ کاشت

باتوجه به اینکه ذرت گیاهی است گرما دوست، هنگامی که درجه حرارت خاک در سه روز متوالی به 12-10 درجه سانتی‌گراد رسید، می‌توان اقدام به کشت نمود. از طرفی، عمده کشت ذرت بعنوان کشت دوم بعد از برداشت گندم و یا در بعضی از مناطق که بیشتر مشکل آب آبیاری دارند، بعد از قطع آب گندم و جو (مثل خراسان) انجام می‌شود. بنابراین تاریخ کاشت باید براساس رقم مورد کشت، نوع اقلیم و زمان مناسب کشت محصول بعدی (پاییزه)، تعیین گردد. تاریخ کاشت مناسب ارقام ذرت در اقلیم‌های مختلف می‌باشد.