کودهای موردنیاز ذرت

مصرف کودهای شیمیایی

ذرت از جمله محصولات زراعی است که به عناصر غذایی موجود در خاک سریعاً عکس‌العمل نشان می‌دهد. سرعت رشد نسبتاً بالای این گیاه، سبب جذب زیاد عناصر غذایی و واکنش سریع آن به کمبود مواد غذایی است.

ازت

ازت یکی از عناصر اصلی ومورد نیاز برای رشد ذرت محسوب می‌شود. تعداد بلال، تعداد ردیف دانه در بلال، تعداد دانه در ردیف،اندازه دانه‌ها و میزان پروتئین دانه همگی تحت تاثیر ازت در مراحل مختلف رشد ذرت است. جذب نیتروژن از خاک در تمامل مراحل رشد گیاه صورت می‌گیرد،ولی در مراحل اولیه رشد مقدار جذب آن کمتر است. در زمان ظهور گل‌ها نر و ماده جذب نیتروژن به حداکثر می‌رسدو بعد از مرحله گل‌دهی مجدداً جذب آن کاهش می‌یابد. کمبود ازت در مراحل اولیه (ارتفاع بوته 30-20 سانتی‌متر) بر روی تعداد ردیف دانه تاثیر منفی دارد و در صورت کمبود شدید، بلال تشکیل نمی‌گردد. افزایش نیتروژن در مراحل بعدی نمی‌تواند تاثیر منفی مراحل اولیه را جبران کند. کمبود مداوم و طولانی نیتروژن عملکرد دانه را تا میزان 70 درصد کاهش خواهد داد. بنابراین، ازت باید در مراحل حساس رشد گیاه که بیشترین مقدار جذب را دارا است، مصرف نمود. برای تولید هر تن ذرت تقریباً بین 15-17 کیلوگرم نیتروژن مصرف می‌شود. علائم کمبود نیتروژن را در برگ‌های گیاه ذرت نشان می‌دهد. مقدار مصرف نیتروژن در هر منطقه براساس آزمون خاک و باتوجه به مواد آلی خاک تعیین و مصرف می‌گردد.

نحوه مصرف کود نیتروژن

میزان جذب نیتروژن در اوایل رشد ذرت ناچیز است و نیتروژن بدلیل محلول بودن سریع از دسترس گیاه خارج می‌شود بنابراین باید کود ازت به‌صورت تقسیطی (یک‌دوم در زمان کاشت، یک‌دوم در مرحله 7-6 برگی) و یا سه تقسیط (یک‌سوم در زمان کاشت، یک‌سوم در زمان 7-6 برگی و یک‌سوم قبل از ظهور گل آذین نر به‌صورت محلول در آب آبیاری) به‌کار برده شود.

بیشتر بخوانید: خاک مناسب ذرت

فسفر

فسفر از جمله عناصر ضروری برای رشد و نمو ذرت است. کود فسفر به صورت فسفات آمونیام یا سوپر فسفات تریپل مصرف می‌شود. 50 درصد کود مورد نیاز در فصل پاییز و نیمی ‌دیگر در فصل بهار به زمین داده می‌شود. ذرت بیشترین میزان فسفر (حدود 60 تا 70 درصد) مورد نیاز خود را از زمان تلقیح تا زمان تشکیل دانه جذب می‌کند. مصرف فسفر براساس آزمون خاک می‌باشد. حد بحرانی فسفر برای ذرت در مناطق مختلف متفاوت بوده و بین 18-15 میلی‌گرم بر کیلوگرم می‌باشد. به ازای تواید هر تن ذرت بین 3 تا 4 کیلوگرم فسفر از خاک برداشت می‌شود. علائم کمبود فسفر (رنگ برگ‌ها سبز تیره و گاهی ارغوانی شده، ساقه‌ها نیز به رنگ ارغوانی درآمده و بوته‌ها کوتاه می‌مانند)، معمولاً در گیاه 40-20 روز بعد از سبز شدن ظاهر می‌گردد .

پتاس

ذرت از جمله گیاهان پتاسیم دوست است. تغذیه کافی و مناسب با این عنصر باعث افزایش کیفیت و کمیت ذرت می‌گردد. جذب پتاسیم زودتر و سریع‌تر از کود فسفره شروع می‌شود. یعنی از زمان جوانه زدن گیاه، پتاس توسط گیاه جذب شده و تا حدود سه هفته بعد از گل دادن جذب پتاس ادامه خواهد یافت. علائم زردی و خشک شدن (نکروزه) حاشیه و نوک برگ‌ها و همچنین کوتاه شدن میان گروه‌ها، همچنین عدم دانه‌بندی کامل نوک بلال و کاهش مقاومت در مقابل بیماری‌ها، کمبود پتاسیم در ذرت را نشان می‌دهد .

مصرف پتاسیم نیز براساس آزمون خاک تعیین می‌گرددو حد بحرانی آن برای مناطق و خاک‌های مختلف بین120-170 میلی‌گرم بر کیلوگرم متغیر است. یعنی اگر مقدار پتاسیم خاک کمتر از این مقادیر باشد، باید براساس آزمون خاک و توصیه‌های فنی برای مناطق، کود پتاسیم مصرف گردد. برای تولید یک تن ذرت در هکتار حدود 12 کیلوگرم در هکتار پتاس مورد نیاز است.

نحوه مصرف کودهای فسفر و پتاس

کاربرد نواری کودهای فسفره و پتاسه در زمان کاشتروشی مناسب و توصیه شده است. با استفاده از دستگاه کمبینات، قرار دادن کود سرک به فاصله 10 سانتی‌متر زیر خاک سببکاهش مصرف کود و افزایش عملکرد می‌شود. با این روش، علاوه بر صرفه‌جویی در مصرف کود (به میزان 30 درصد)، باعث حفظ محیط زیست می‌شود. در رابطه با کودهای پتاسه در خاک‌های سنگین کود قبل از کاشت در زمین پخش و با شخم یا دیسک زیر خاک برده می‌شود. ولی در خاک‌های سبک به صورت دو بار تقسیط انجام می‌شود.

کودهای کم‌مصرف

براساس آزمون خاک و سابقه کمبود این عناصر در مزرعه مصرف می‌گردد. در این بین مصرف روی و آهن به‌دلیل خصوصیات خاک‌های تحت کشت ذرت در کشور از اولویت ویژه‌ای برخوردار است.

روی

ذرت از جمله گیاهان حساس به کمبود روی است. حد بحرانی آن بسته به شرایط مختلف به روش DTPA بین 8/0 تا 2 میلی‌گرم بر کیلوگرم متغیر می‌باشد. از مشخصات اصلی کمبود این عنصر ایجاد رنگ زرد به‌صورت لایه حاشیه‌ای برگ، که از برگ‌های بالاییسمت برگ‌های میانی گسترش می‌یابد. در ایران در خاک‌هایی که از لحاظ روی قابل استفاده فقیر باشند، بسته به میزان روی خاک، مصرف 80 تا 40 کیلو گرم در هکتار سولفات روی، هم‌زمان با کشت و دو سال یکبار بصورت نواری در خاک توصیه می‌گردد. 

آهن

حد بحرانی آهن در خاک بطور میانگین 8-5 میلی‌گرم در کیلوگرم به روش DTPA است. برای رفع کمبود آهن می‌توان از طریق محلول پاشی سولفات آهن با غلظت 10 در هزار در مرحله 7-6 برگی، تا سه نوبت به فاصله 15-10 روز یکبار استفاده کرد. کاربردسکوسترین آهن به‌صورت خاکی و یا همراه با آب آبیاری در جهت رفع کمبود آهن، مفید است.

منگنز

حد بحرانی این عنصر در خاک در ایران 10 میلی‌گرم منگنز در کیلوگرم خاک می‌باشد. بسته به شرایط و شدت کمبود، بین 50 تا 20 کیلوگرم در هکتار سولفات منگنز قبل از کاشت به‌صورت نواری و یا جایگزین عمقی، مصرف می‌گردد.

لازم به توضیح است که این توصیه‌ها به‌طور عمومی بوده و مصرف کودهای حاوی عناصر مورد نیاز براساس نوع هیبرید، آزمون خاک، نیاز گیاه و شرایط اقتصادی و اجتماعی کشاورز متغیر است.

بیشتر بخوانید: توصیه های تحقیقاتی کاشت ذرت درمناطق مختلف