مدیریت بازار و بازاریابی گیاهان دارویی

مدیریت بازار و بازاریابی 

هدف از تولید ارگانیک گیاهان دارویی (آویشن، بابونه، گاوزبان ایرانی) تولید مواد خام سالم و ارگانیک، عاری از هر گونه ماده شیمیایی مصنوعی در کشور جهت مصرف در صنایع مختلف اعم از دارویی، غذایی، بهداشتی، آرایشی و فروش آزاد (در عطاری ها) می باشد.

بازار هدف برگ، گل، سرشاخه گلدار، محصولات و داروهای تولیدی از این گیاهان در ابتدای امر، مربوط به داخل کشور است و با تولید محصولات با قیمت مناسب و کیفیت عالی، از واردات و خروج ارز از کشور جلوگیری کرده و نیاز کل کشور تأمین می شود.

در مرحله دوم، این محصولات در منطقه خاورمیانه توزیع خواهد شد و در مراحل نهایی و پس از اخذ استاندارد ارگانیک (پایان سال چهارم)، بازارهای اروپایی از اهداف اصلی مورد نظر می باشد.

بیشتر بخوانید: زمان برداشت گیاهان دارویی

الف) اندازه بازار و نرخ 

عوامل متعددی در تولید گیاهان دارویی مؤثر هستند؛ از جمله میتوان به عوامل اکولوژیکی منطقه، گیاهان انتخابی با مناطق مورد نظر، الگوی کاشت مناسب و عوامل زراعی و مدیریت تولید اشاره نمود. این عوامل در افزایش کمی و کیفی نقش به سزایی داشته و بدون توجه به آنها امکان دستیابی به حداکثر ماده مؤثر در گیاهان تولیدی وجود نخواهد داشت.

علاوه بر این، نیاز جامعه، سیاست های کلان تولیدی در کشور در بخش گیاهان دارویی، شرایط اقتصادی حاکم بر جامعه، بازارهای هدف و رقیبان تولیدکننده در رونق کسب و کار مؤثر خواهند بود.

همچنین، سیاست های دولت و نرخ تورم و دیگر عوامل اقتصادی در روند رشد میتواند تأثیرگذار باشد. در چنین شرایطی با توجه به عوامل یاد شده میتوان رشد 10 تا 15 درصدی را برای این محصول در نظر داشت. 

ب) بررسی روندهای بازار 

در ابتدا باید تلاش شود تنها بازارهای داخلی (به تدریج محلی، شهرستان، استان، استان های همجوار، کل کشور) را پوشش داد و از آنجا که زمینه لازم برای رشد این گیاهان در ایران وجود دارد، انتظار میرود که بازار خوبی برای آن ها در خارج نیز وجود داشته باشد.

 از طرفی، به دلیل تنوع رو به رشد فرآورده های این گیاهان، شرایط اقلیمی مناسب تولید به ویژه در مناطق سرد و نیمه سرد کشور، پایین بودن هزینه تولید و امکان رقابت گیاهان ارگانیک در بازارهای خارجی پیش بینی می شود که پس از ثبات بازار در داخل، قدرت صادرات محصول قطعی باشد. به ویژه کشورهای حاشیه خلیج فارس و در مرحله بعد کشورهای اروپایی میتوانند از اهداف صادراتی باشند.

ج) شناخت رقبا

به دلیل نوپا بودن تولید ارگانیک گیاهان دارویی بابونه، آویشن و گاوزبان ایرانی، تاکنون رقبای خاص و شناخته شده ای در کشور وجود ندارد . ولی شواهد گویای آن است که میل به کشت این گیاهان در سیستم های تولید پایدار در کشور رو به رشد است.

لازم به ذکر است که با اخذ استاندارد ارگانیک، امکان حضور مقتدرانه در بازارهای بین المللی وجود دارد، لذا افزایش تولیدکنندگان ارگانیک در کشور هیچ گونه مشکلی از نظر رقابت داخلی ایجاد نخواهد کرد و علاوه بر این، در افزایش درآمد ارزی کشور و ثبات بخش تولیدی نیز تأثیرگذار خواهد بود.

د) تجزیه و تحلیل عرضه و تقاضا و قیمت گذاری 

بررسی عرضه و تقاضا منوط به دو بازار خواهد بود: بازار اول، که بازار خرید نهاده های اولیه (بذر، نشاء و نهاده ها تولیدی) است و بازار دوم، که بازار فروش محصول نهایی (اندام هوایی و گل) است.

بررسی بازار مصرف بابونه، آویشن و گل گاوزبان نشان می دهد که علاوه بر مصرف مستقیم جامعه و خرید از عطاری ها، صنعت تولید داروهای گیاهی، آرایشی و بهداشتی فرآورده های متنوعی را در بازار مصرف ارائه می کنند که گویای رونق مناسب این بخش در کشور است.

انتظار می رود با اطلاع رسانی و ترویج نقش محصولات ارگانیک و اهمیت آن ها در سلامت جامعه، افزایش مصرف این گونه تولیدات در کشور از رشد بیشتری برخوردار شود. از طرفی، با توجه به هزینه تمام شده پایین در مناطق مناسب اکولوژیک و کیفیت بالای تولید در این مناطق، و همچنین تولید ارگانیک، امکان رقابت با تولید کنندگان داخلی وجود داشته و صادرات این محصولات را نیز امکان پذیر می نماید.

قیمت محصولات تولیدی که از لحاظ کیفیت با ارزش بوده و مورد انتظار مشتری نیز باشند، می تواند به صورت چند قیمتی باشد. به طور معمول گیاهان دارویی در بازار براساس ماده مؤثر موجود در آن ها و عاری بودن از مواد شیمیایی قیمت گذاری شده، توسط صنایع مختلف خریداری می شوند.

در مورد عطاری ها، موضوع کمی متفاوت است؛ بدین صورت که صرفاً براساس وزن گیاه خریداری صورت می گیرد. با سامان دهی عطاری ها توسط وزارت بهداشت، رویکرد قیمت گذاری محصولات نیز براساس ماده مؤثر خواهد بود. به هر ترتیب قیمت گیاهان مصرفی در صنایع یا مصرف مستقیم توسط مردم بر اساس عاری بودن از مواد زاید و محتوای ماده مؤثر در آن ها است. این موضوع اهمیت تولید ارگانیک گیاهان دارویی را بیش از پیش روشن می سازد. تهیه نهاده های اولیه در بازارهای محلی، مدیریت صحیح تولید با عملکرد بالا و کیفیت قابل قبول می تواند به تحقق این موضوع بی انجامد.

از عوامل مؤثر بر روند تغییر قیمت در گذر زمان، نرخ تورم، قیمت نهاده ها و سیاست های داخلی است. علاوه بر این، تولید ارگانیک گیاهان دارویی باعث جذب خریداران بین المللی شده که با توجه به نرخ ارز، درآمد بسیار بیشتری را برای تولیدکنندگان به همراه خواهد داشت.

منبع:کتاب بسته کارآفرینی تولید گیاهان دارویی-اویشن،بابونه و گل گاوزبان

بیشتر بخوانید: بذرگیری گیاهان دارویی