مراحل کاشت،داشت وبرداشت هندوانه

آماده ­کردن زمین

هندوانه خاک­ های شنی و سبک را که از نظر مواد آلی غنی باشد و از زه­کشی خوبی برخوردار باشند، می­ پسندد. در خاک­ های رسی هم محصول خوبی می ­دهد، به شرط آن که آب تحت­ الارض در پایین نگه­ داشته شود. خاک ­های حاصل­ خیز و زه­کشی شده شنی – رسی و لومی – شنی، بهترین خاک برای رشد هندوانه است. خاک ­های کمی اسیدی تا pH خنثی مناسب کشت هندوانه می ­باشد. pH بین 6 تا 7 برای کشت هندوانه مناسب است.

از آن جاییکه هندوانه دارای ریشه نسبتاً عمیق بوده که تا عمق 2 متری خاک نفوذ می­ کند، برای آماده سازی زمین انجام شخم پاییزه بهتر است. برای کاشت هندوانه زمین را در پاییز سال قبل شخم زده و آن­ را به حال خود باقی می­گذارند. کلوخه ­های حاصل از شخم در زمستان توسط سرما و یخبندان نرم شده و در بهار قبل از کشت، زمین را یک الی دو بار دیسک می­زنند تا خاک نرم شود و سپس اقدام به کشت می­ کنند. با کود سبز یا کود حیوانی نیز می ­توان اقدام به اصلاح خاک ­های مختلف نمود. در روش آماده ­سازی زمین به طور سنتی که معمولاً در سطوح کوچک اعمال می ­شود، از فاروهای عمیق و نسبتاً عریض استفاده می ­شود و لذا بایستی نسبت به ایجاد سدهای کوچک خاکی (پته) در امتداد فاروها و به فاصله­ ی مشخصی از یکدیگر اقدام نمود و بنابراین فاصله­ ی­ فاروها را حدود چهار متر در نظر می­ گیرند. در شیوه­ ی مدرن که بیشتر در سطوح وسیع و خاک­ های دارای بافت سبک کاربرد دارد، از فاروهای کم عمق در حدود 20 سانتی­متر استفاده می ­شود. بدین ترتیب نیازی به پته بندی نمی­ باشد و تنها یک طرف فارو کشت صورت می ­گیرد.

بیشتر بخوانید: آفات هندوانه

کاشت

تولید تابستانه: ورامين، سمنان، مشهد، اصفهان، همدان و تبريز

توليد پاییزه: دزفول

توليد زمستانه: جيرفت، كهنوج و ميناب

توليد بهاره: جيرفت، كهنوج، ميناب، دزفول و ايرانشهر

به طور کلی هندوانه به صورت نشاء و کشت مستقیم تولید می­گردد اما در ایران بیشتر کشت مستقیم رواج دارد. در زمان کشت هندوانه دمای محیط باید در حدود 12 تا 15 درجه سانتی­گراد بوده و برای هندوانه­ های بی­دانه این دما برای جوانه ­زنی در حدود 28 درجه می ­گردد. به منظور کاشت، یک یا دو روز قبل از آن بذر را در پارچه ­های مرطوب تحت دمای حدود 25 درجه سانتی­ گراد نگه می­ دارند و بدین ترتیب عمل جوانه­ زنی و سبز شدن تسریع می­ شود.

 فاصله­ ی ردیف­ ها برای کشت در حدود 5/2 تا 5 متر که با توجه به یک یا دو طرفه بودن پشته­ ها و فاصله ­ی بین بوته­ ها که بین 50 تا 60 سانتی ­متر است، میزان بذر مصرفی در هکتار برای ارقام غیر هیبرید 2 تا 3 کیلو و برای ارقام هیبرید بسته به منطقه بین 8 تا 10 هزار بذر می­باشد. وزن هزار دانه در حدود 80 گرم و متوسط عملکرد در هکتار در حدود 45 تن می­ باشد و مدت زمان حفظ قوه نامیه ­ی بذر 4 تا 5 سال می­باشد.
 

بوته ­ی هندوانه برای رشد اولیه خود احتیاج به گرما و رطوبت کافی دارد. بنابراین زمانی که زمین هنوز گرم نشده است می ­بایست از بذرپاشی خودداری نمود. در روش کاشت کپه ­ای پس از آن که بوته ­ها به اندازه کافی رشد کردند یک یا دو بوته قوی را نگه داشته و بقیه را تنک می ­کنند.

داشت

احتیاجات کودی هندوانه نسبت به پتاس و ازت زیاد است ولی نیاز فسفر در این گیاه نسبتاً کم است. با توجه به غنی بودن اکثر خاک­ های ایران نسبت به پتاس نیازی به مصرف آن نمی­ باشد. به طور متوسط برای کشت هندوانه در هر هکتار 300-250 کیلوگرم ازت، 180-150 کیلوگرم فسفر و 80-70 کیلوگرم پتاس مورد نیاز است. مقدار استفاده ­ی این عناصر در خاک ­های شنی، در مقایسه با خاک­ های سنگین بیشتر است. هندوانه به کمبود منگنز، بور، آهن، روی و کلسیم بسیار حساس است. مصرف کود اسید بوریک در اراضی شور توصیه نمی­ شود. کمبود کلسیم نیز می­ تواند در ته میوه سوختگی ایجاد کند این ضایعه که به سوختگی گلگاه معروف است در اکثر هندوانه ­های رقم چارلستون­گری مشاهده می ­شود.

هرس هندوانه به سادگی انجام می­گیرد برای این کار ساقه اصلی را بعد از برگ سوم و ساقه ­های فرعی را جداگانه بعد از برگ پنجم قطع می­ کنند. کم کردن تعداد میوه در روی بوته یکی از اعمالی است که باید در مورد هندوانه انجام شود. در ارقامی که تولید میوه ­های بزرگ می­ کنند، بهتر است تعداد میوه به دو عدد تقلیل یابد. ولی در ارقامی که تولید میوه ­های کوچک تولید می­ کنند، می­توان 5-3  عدد میوه را در هر بوته باقی گذاشت.

کولتیواتور زدن و سله ­شکنی سطحی برای هندوانه باید انجام شود. در اولین فرصت بعد از این که گیاهان سر از خاک در آوردند تا زمانی که ساقه­ های خزنده اجازه بدهند، سله­ شکنی باید انجام گیرد.

برداشت

مرحله برداشت، مهم­ترین مرحله کشت و کار هندوانه است زیرا تشخیص رسیده بودن هندوانه نیاز به تجربه دارد. اگر میوه بیش از حد در هنگام برداشت نارس باشد، دیگر میوه نخواهد رسید. برداشت میوه هنگامی است که گوشت میوه رسیده و میزان قند آن حداکثر باشد. برای تشخیص رسیدن هندوانه شاخص ­های زیادی وجود دارد. بهترین روش برای اینکه مشخص شود میوه رسیده است یا نه، نوع صدای ضربه­ای است که با انگشت شصت به میوه وارد می­آید. هندوانه نارس صدای تو خالی نسبتا تیزی داشته ولی هندوانه رسیده صدای آرامتری دارد. باید توجه داشت هندوانه بیمار یا نارس که زود از ساقه چیده و پلاسیده شده نیز صدای پر و آرامتری دارد. محلی از هندوانه که بر روی زمین قرار دارد، اگر سفید رنگ یا سفید رنگ پریده باشد، میوه نارس و اگر کرم رنگ باشد، میوه رسیده است. بعضی از افراد روی پژمرده شدن و خشک شدن پیچک و تغییر رنگ آن از سبز به قهوه ­ای در نزدیکی محل اتصال میوه به ساقه استفاده می­کنند. که البته این موضوع در همه رقم ­ها صدق نمی­ کند. نحوه دیگر، پرشدن ظاهری و کامل به نظر رسیدن میوه است. برخی از روی مشخصات خارجی، ظاهر پوست و اندازه میوه رسیده و نارس را از هم تشخیص می­دهند. رنگ میوه رسیده روشن­تر از رنگ میوه نارس است. مقدار قند میوه در وسط یعنی در محلی که دارای تخم نیست از سایر نقاط بیشتر است. از روی تغییرات ظاهری و خارجی میوه باید در مورد رسیدن زمان برداشت قضاوت کرد. با رسیدن میوه وزن مخصوص آن کم شده ولی مواد جامد و وزن هندوانه زیاد می­ شود. درصد مواد جامد محلول در میوه به هنگام برداشت محصول بایستی حداقل 10 درصد باشد که توسط رفراکتومتر دستی قابل اندازه­ گیری است.

هندوانه را نمی­ توان مدت زیادی انبار کرد. در شرایط مناسب 2 تا 3 هفته قابل نگهداری است. بهتر است در یخچال نگهداری شود و در غیر این صورت باید در جای خنک و تاریک نگهداری گردد. نور خورشید مستقیم و حرارت زیاد باعث تسریع فساد می­ شود. بهترین شرایط برای انبار کردن در دمای 4/4 -2/2 درجه­ ی سانتی ­گراد و رطوبت نسبی 85 تا 90 درصد است.

بیشتر بخوانید: ارقام هندوانه