زراعت گیاه خردل

گیاهشناسی گیاه خردل:

گیاه خردل دارای گونه ­های متفاوتی است. گونه ­های متعلق به جنس براسیکا (Brassica) و سیناپیس (Sinapis)، گیاهانی هستند یک ساله که منشأ آن­ ها مدیترانه و غرب آسیا گزارش شده است.

گونه ­ی سیناپس آلبا (Sinapis alba) خردل سفید یا خردل انگلیسی است.

گونه­ ی براسیکا نیگرا (Brassica nigra) خردل سیاه یا خردل فرانسوی است.

گونه­ ی براسیکا جونسا (Brassica juncea) خردل قهوه ­ای یا خردل هندی است.

گیاه خردل سفید:

گیاهی است یک ساله، ریشه ­ی گیاه خردل سفید مخروطی و مستقیم است و انشعاب­ های کمی دارد. رنگ ریشه سفید مات است.

ساقه­ ی خردل سفید مستقیم و استوانه ­ای شکل می ­باشد. ارتفاع آن متفاوت و بین 60 تا 100 سانتی­متر است.

برگ­ ها دارای دمبرگ بلندی است. این برگ ­ها در طول ساقه پراکنده ­اند و نسبت به یکدیگر به طور متناوب قرار دارند. ضمناً دارای بریدگی­ هایی کم و بیش عمیق بوده و سطح آن­ها و همچنین ساقه، پوشیده از کرک­ های کم و بیش زبر است. گل­ ها خوشه­ ای و به صورت مجتمع در انتهای ساقه­ های اصلی و فرعی ظاهر می­ شوند. این گل­ ها دارای چهار کاسبرگ سبز رنگ و چهار گلبرگ زرد رنگ هستند.

میوه خردل سفید از نوع خورجین، شمشیری شکل و پوشیده از کرک است که اندازه­ ی تقریبی آن به ضخامت 3 تا 4 میلی ­متر و طول 2 تا 4 سانتی ­متر است.

بیشتر بخوانید: آشنایی اجمالی با گیاه پرتقـال

گیاه خردل قهوه ­ای:

گیاهی است یک ساله که رشد سریعی دارد و دارای ریشه ­ای دوکی شکل و نازک است. برخی از محققان معتقدند که خردل قهوه ­ای از تلاقی دو گونه خردل براسیکا نیگرا (Brassica nigra) و براسیکا راپا (Brassica rapa) به وجود می ­آید. ساقه ­ی خردل قهوه ­ای مستقیم و انشعاب­دار است. برگ ­ها دندانه­ دار و دارای بریدگی ­های کم و بیش عمیق می­ باشند. گل­ های خردل قهوه ­ای به طور متراکم در انتهای ساقه قرار می ­گیرند.

گلبرگ­ ها کم و بیش بیضوی و به رنگ زرد روشن است. میوه­ ی خردل قهوه ­ای، از نوع خورجین و به عرض 2 تا 3 میلی­ متر است.

گیاه خردل سیاه:

گیاهی یک ساله به ارتفاع 80 تا 120 سانتی­ متر (بلندتر از خردل سفید) و سریع الرشد است. ریشه­ ی خردل سیاه نازک و دوکی شکل است. ساقه ­ی آن نازک و به رنگ سبز روشن است. گل­ های خردل سیاه به رنگ زرد و در انتهای ساقه قرار دارد. میوه­ ی خردل سیاه دوکی شکل، کمی مسطح و فاقد کرک است، طول آن 3 تا 5 سانتی­ متر و عرض آن 2 تا 5/2 میلی ­متر می ­باشد. میوه خردل سیاه اغلب حاوی آنتوسیانین­ های رنگی است.

*دانه­ های خردل اعم از خردل سفید، قهوه ­ای یا سیاه، بدون بو هستند. وقتی در دهان جویده شوند، چربی آن احساس می­ شود که مزه ­اش کم و بیش تند است.

**دوره ­ی رشد این گیاهان کوتاه و بین 110 تا 130 روز است. بذرها تا 3 الی 4 سال قوه­ ی رویشی مناسبی دارند و در دمای 4 تا 5 درجه سانتی­ گراد شروع به رویش می­ کنند. رویش آن­ ها سریع است و 4 تا 6 روز پس از کاشت، تمام دانه­ ها سبز می­ شوند.

چنانچه دانه­ ها اواخر اسفند یا اوایل بهار کاشته شوند، اواخر بهار یا اوایل تابستان اولین گل­ ها تشکیل می ­شوند. گل­ ها در خردل قهوه­ ای، معمولاً 10 تا 14 روز بعد از خردل سفید ظاهر می­شوند.

رسیدن میوه به طور ناهماهنگ صورت می ­گیرد؛ میوه­ ها پس از رسیدن در اثر شکاف­ های طولی باز می­ شوند و بیرون می­ ریزند.

***ریزش دانه در خردل سیاه بیش از خردل سفید و در خردل قهوه­ ای بیش از دو گونه­ ی دیگر است.

بیشتر بخوانید: باکتری های محرک رشد زعفران

نیازهای اکولوژیکی گیاه خردل:

گونه­ های مختلف خردل را می­توان در هر نوع خاکی کشت کرد. ولی برای افزایش عملکرد، این گیاهان را باید در خاک­ های حاصلخیز کشت نمود. اگرچه کاشت این گیاهان در خاک ­های سبک شنی مناسب ­تر است، ولی رویش خردل در ماسه­ های بسیار نرم (ماسه بادی) و تهی از مواد و عناصر غذایی مطلوب نیست و رشد و نمو خردل در چنین خاک­ هایی به کندی صورت می­گیرد. بین آبیاری و عملکرد، رابطه­ ی مستقیمی وجود دارد. به طوری که آبیاری باعث افزایش محصول می ­شود؛ و کم آبی به طور چشمگیری سبب کاهش عملکرد دانه خواهد شد.

از این رو، آبیاری گیاهان در طول ماه ­های گرم و خشک سال ضرورت دارد. این گیاهان به سرما حساس نیستند. بذرها در دمای 4 تا 5 درجه سانتی­ گراد نیز جوانه می ­زنند. گیاهان جوان قادر به تحمل سرمای 5- درجه سانتی ­گراد می ­باشند.

دمای مناسب برای رویش گونه­ های مختلف خردل بین 6/5 سانتی­ گراد تا 9/24 درجه ­ی سانتی­ گراد است.

PH خاک برای خردل سفید بین 5/4 تا 2/8

برای خردل قهوه­ ای بین 3/4 تا 2/8

و برای خردل سیاه بین 9/4 تا 2/8 مناسب است.

طریقه­ ی کاشت گیاه خردل:

آماده سازی خاک برای کاشت خردل:

در خاک­ هایی که خردل کشت می­ شود، در فصل پاییز شخم متوسطی زده می­ شود. در این فصل، عناصر غذایی مورد نیاز به خاک افزوده می ­شود. اواخر اسفند سطح زمین و بستر خاک را برای کشت خردل آماده می­ کنند. پس از کاشت، انجام غلتک سبکی به منظور تراکم بخشیدن به لایه­ ی سطحی ذرات خاک، سبب هماهنگی در جوانه زنی بذرها می ­گردد.

تاریخ و فواصل کاشت گیاه خردل:

این گیاهان را باید تا حد امکان خیلی زود کشت نمود، زیرا نه تنها گیاهانی قوی و مقاوم به آفات و بیماری ­ها به وجود می ­آیند، بلکه نسبت به سرما هم مقاوم خواهند بود. اواخر اسفند، زمان مناسبی برای کشت انواع خردل است. برای خردل سفید فاصله­ ی ردیف­ های کاشت 20 تا 30 سانتی ­متر و برای خردل قهوه ­ای و سیاه 25 تا 30 بوته مناسب است. عمق بذرها برای انواع خردل در موقع کاشت، بین 1 تا 2 سانتی ­متر باید باشد.

روش کاشت گیاه خردل:

کاشت و تکثیر این گیاهان بوسیله ­ی بذر انجام می ­شود. از آنجا که خردل ­­ها بذرهای کوچکی دارند، آن­ ها را با ماشین­ های بذرکار در ردیف ­های با فواصل ذکر شده، کشت می­ نمایند. پس از کاشت، انجام غلتکی سبک برای تسریع در جوانه زنی بذرها موثر است.

تناوب کاشت گیاه خردل:

تناوب کاشت گونه ­های خردل فقط با گیاهانی مناسب هستند که باعث حاصلخیزی خاک شوند و از گسترش علف­ های هرز ممانعت کنند.

بهمین خاطر تناوب کاشت با گیاهان چند ساله ­ی خانواده ­ی پروانه ­آسا و غلات نتایج مطلوبی در افزایش عملکرد دارد.

از آنجا که آفات و بیماری ­های گونه­ های مختلف خردل مشترک می ­باشند، تناوب کاشت آن­ ها با یکدیگر مناسب نیست و باعث گسترش آفات و بیماری­ ها و درنتیجه کاهش عملکرد می­گردد.

به طور کلی، دو سال پس از برداشت خردل می­ توان آن را دوباره در همان زمین کشت کرد. 

بیشتر بخوانید:گیاه شناسی، کاشت، داشت و برداشت مریم گلی

طریقه ­ی داشت گیاه خردل:

مبارزه با علف­ های هرز و بیماری ­های خردل:

گسترش علف ­های هرز، تأثیر نامطلوبی در رشد و عملکرد گونه­ های مختلف خردل دارد. ازین رو  قبل از کاشت و نیز تهیه­ ی بستر عاری از علف­ های هرز ضرورت دارد. مبارزه با علف­ های هرز در طول رویش گیاهان نیز ضروری است. قبل از کاشت، می­ توان از علف­کش­ های مناسبی مانند: اولیترف، ترفلان و یا تری­فلورکس به مقدار 4 تا 5 لیتر در هکتار استفاده نمود.

بهتر است بین ردیف­ ها کولتیواتوری به عمق 7 تا 15 سانتی ­متر زده شود. این کولتیواتور نه تنها در از بین بردن بقایای علف هرز موثر است، بلکه باعث تهویه­ ی خاک شده و رشد ریشه ­ها را نیز تقویت می­ کند.

چنانچه بوته­ ها در طول ردیف متراکم باشند، باید آن­ها را به تعداد مناسب تنک کرد.

در طول رویش خردل، ممکن است آفات، آن را مورد حمله قرار دهند و خسارت ­های زیادی به بار آورند.

از آفات خردل می­ توان حشره­ی به نام «سوسک شلغم» نام برد. لاروها و حشرات بالغ، از برگ ­ها و بخصوص از پارانشیم برگ تغذیه می­ کنند. از دیگر آفات، می ­توان از «سوسک گل» و «حشره خردل» نام برد.

بوسیله­ ی یخ آب زمستانه می­توان با سوسک شلغم مبارزه کرد. وفاتوکس هم از سموم مناسب برای مبارزه با این آفت است که مقدار مناسب مصرف آن 5/2 کیلوگرم تا 3 کیلوگرم در هکتار می­باشد. برای از بین بردن دو آفت دیگر، تا قبل از تشکیل گل­ ها می­ توان از فوسدرین به مقدار 6/2 تا 8/2 لیتر در هکتار استفاده نمود.

برای حفاظت زنبورهای عسل در مقابل سموم، بهتر است در شب، که زنبورهای عسل حداقل جمعیت را دارند، از مواد شیمیایی آفت­کش استفاده کرد. همچنین برای کاهش اثر سمی این مواد، می­توان در مرحله­ ی گلدهی از محلول ملیپاکس به مقدار 15 کیلوگرم در هکتار یا از محلول 1/0 درصد الاکرون استفاده نمود.

چگونگی کود دهی گیاه خردل:

گیاه خردل دوره ­ی رویشی کوتاهی دارد، لذا افزودن کودها و سایر مواد غذایی در طول رویش آن­ها مناسب نیست و گیاه قادر به جذب آن­ ها نخواهد بود. از این رو، قبل از کاشت و در فصل پاییز آن­ ها مناسب نیست و گیاه قادر به جذب آن­ ها نخواهد بود. از این­رو، قبل از کاشت و در فصل پاییز، هنگام آماده ساختن خاک، افزودن مواد غذایی مورد نیاز خاک ضرورت دارد. کود نیتروژن برای رویش خردل مناسب است، ولی در اضافه کردن آن به خاک باید دقت نمود، زیرا کود نیتروژن سبب افزایش رشد رویشی خردل می­شود، و در عوض از رشد زایشی آن­ ها به نحو چشم گیری کاهش می ­یابد.

تحقیقات نشان می ­دهد که گیاهان برای تولید هر 100 کیلوگرم، 5 کیلوگرم کود نیتروژن؛ 5/2 کیلوگرم کود اکسید فسفر و 4 کیلو گرم کود اکسید پتاس از خاک جذب می ­کنند. به هرحال، افزودن عناصر ضروری نظیر ازت، فسفر و پتاس به خاک­ هایی که خردل در آن­ها کشت می­ شود، باید به نسبت ­های یکسان 1:1:1 انجام گیرد. در خاک­ هایی که خردل در آن­ها کشت می­ شود، نیازی به افزودن کودهای حیوانی به آن ­ها نیست، زیرا خاک نباید ماده­ ی آلی زیادی داشته باشد.

طریقه­ ی برداشت گیاه خردل:

برداشت محصول بین ماه ­های تیر و مرداد و هنگامی انجام می ­گیرد که میوه ­ها به رنگ زرد درآمده باشند.

میوه ­ها در ساعت­ های ظهر تحت تأثیر آفتاب و یا گرمای روزانه قرار می­ گیرند. و این امر ریزش بذرها و پراکنده شدن آن­ ها به اطراف را افزایش می ­دهد که نقش موثری در کاهش عملکرد خواهد داشت. لذا صبح زود یا شب هنگام زمان مناسبی برای برداشت خواهد بود. محصول خردل را می­ توان در دو مرحله برداشت کرد. مرحله ­ی اول، زمانی است که میوه­ ها هنوز کاملاً نرسیده ­اند. در این مرحله، پس از برداشت اندام­ های حاوی میوه، آن­ ها را برای مدتی روی زمین قرار می­ دهند و چند روز بعد به وسیله ­ی کمباین آن­ ها را برداشت می­ کنند. چگونگی برداشت، به شرایط آب و هوایی منطقه بستگی دارد. اگر اندام ­های جمع آوری شده تحت تأثیر بارندگی یا عوامل جوی نامساعد قرار گیرند، کیفیت محصول به شدت کاهش خواهد یافت.

برداشت یک مرحله ­ای در زمانی مناسب است که قسمت اعظم محصول رسیده باشد و رطوبت بذرها بیشتر از 11 تا 12% نباشد. در برداشت یک مرحله­ ای برای تسریع می­ توان از مواد شیمیایی نظیر رگلون یا محلول یک درصد گراماکسون که سبب تسریع در خشک شدن و در نتیجه رسیدن بذرها می­ شوند، استفاده نمود. هنگام برداشت باید توجه داشت که از شکسته شدن بذرها و مخلوط شدن آن ­ها با بذرهای سایر گیاهان به خصوص گیاهان سمی جدا خودداری شود.

پس از جمع آوری بذرها، چنانچه رطوبت آن­ها بیش از 11 تا 12% باشد، آن­ها را خشک و پس از تمیز کردن بسته بندی می­ کنند.

عملکرد گیاه خردل:

 عملکرد خردل متفاوت است و به شرایط اقلیمی محل رویش گیاه بستگی دارد، به طوری که عملکرد خردل سفید 5/0 تا 2/1 تن در هکتار و خردل سیاه و قهوه ­ای بین 8/0 تا 5/1 تن در هکتار است.

بیشتر بخوانید:چگونگی کشت و کار و برداشت مرزنجوش