سابقه تولید استویا

سابقه تولید استویا در بازارهای جهانی

این گیاه برای نخستین بار در دهه ۱۸۰۰ میلادی به اروپا آورده شد ولی چندان مورد استفاده قرار نگرفت تا اینکه در انگلستان طی جیره بندی شکر در جنگ جهانی دوم، تحت کشت قرار گرفت. حدود 40 سال پیش گروهی از دانشمندان ژاپنی به خواص استویا پی بردند و نمونه هایی از این گیاه را از پاراگوئه به کشورشان آوردند و به کشت و کار آن مشغول شدند.

چندین سال بعد به دلیل مشکلات کمبود زمین کشاورزی مناسب برای این محصول، این گونه جدید را به چین معرفی کردند . نخستین شیرین کننده تجاری استویا را شرکت ژاپنی موریتا کاگاکو کوگیو در 1971 عرضه کرد. از آن زمان ژاپنی ها استویا را در تهیه محصولات خوراکی، تولید نوشیدنی های غیر الکلی و در آشپزی و بر سر سفره به کار برده اند.

ژاپنی ها هم اکنون بیش از هر مردم دیگری استویا می خورند و طبق گزارش ها 40 درصد بازار شیرین کننده های آنها در تصرف استویا و فرآورده های آن است. همسایه آنها یعنی کشور چین با بیش از 25 هزار هکتار در حدود 75 درصد بازار جهانی این گیاه دارویی را در دست دارد و بزرگ ترین تولید کننده استویا در جهان است.

پاراگوئه به عنوان خاستگاه این گونه، با بیش از 1700 هکتار سطح زیر کشت و 5 درصد بازار جهانی مقام دوم را در تولید استویا به خود اختصاص داده است. آرژانتین، برزیل، کلمبیا، هند، ژاپن و تایلند هم در رده های بعدی و از دیگر تولیدکنندگان عمده این محصول در دنیا هستند. استفاده از استویا و افزودنی های تهیه شده با این گیاه در تمام کشورهای جهان از ابتدای معرفی و شناخت این محصول قانونی نبوده و پس از دوره ای و با وضع قوانینی دسترسی به استویا قانونی اعلام شد.

بررسی سطح زیر کشت استویا در ایران

اگرچه گزارش هایی به صورت جسته و گریخته درباره کشت و کار این محصول در نقاط مختلف کشور به چشم می خورد اما آمار دقیقی از سطح زیر کشت و میزان تولید و عملکرد استویا در ایران در دست نیست. برخی کشاورزان استان های مازندران و گیلان، موفقیت هایی را در کشت و کار گیاهچه استویا در فضای باز به دست آورده اند.

همچنین چندین شرکت دانش بنیان یا موسسه پژوهشی خصوصی و دولتی، در مناطق مختلف از سواحل شمال کشور تا مناطق خشک مرکزی، با کشت بافت در آزمایشگاه، گیاهچه استویا را تولید و عرضه می کنند. با انتقال گیاهچه های استویا به گلخانه، ‏ برگ استویا تولید و بیشتر به صورت برگ خشک استویا عرضه شده؛ این برگ خشک تا کنون بیشتر بدون فرآوری تکمیلی، در بازار با قیمت قابل توجهی فروخته و برای شیرین کردن نوشیدنی ها در منزل استفاده شده است.

یکی از گروه های تحقیقاتی-تجاری در استان گیلان، با انجام پروژه های به نژادی، به ارقام ویژه و بومی شده ای از استویا دست یافته و در حال مذاکره با برخی مجموعه های بزرگ اقتصادی در این باره است. در استان اصفهان، ‏ مدیران یک شرکت تولید کننده گز، اظهار می دارند که با کشت استویا در گلخانه اختصاصی‏، ‏ آن را برای تولید گزهای رژیمی عصاره گیری کرده اند.

در استان مرکزی، یک کارخانه فرآوری استویا در دست احداث است، احتمالا به زودی با ظرفیت قابل ملاحظه ای، ‏ برگ خشک استویا را برای تولید شکر استویا تحویل بگیرد. پس پیش بینی می شود به زودی شمار زیادی از کشاورزان مطلع و پیشرو، ‏ به کشت استویا روی خواهند آورد؛ زیرا در دسترس بودن گیاهچه و نشا را مشاهده کرده اند، از امکان پذیری کشت گلخانه ای و فضای باز اطمینان یافته اند و از وجود تقاضا برای برگ خشک (هم برای مصرف خانگی و هم فرآوری در کارخانه) مطلع شده اند.

قیمت خوب فروش در مقایسه با اقلام زراعی رقیب خود مشوق بزرگی برای تولید در ایران است. به نظر می رسد کشور ما از پتانسیل خوبی برای صادرات این محصول برخوردار باشد زیرا قیمت فروش استویا در کشور ترکیه و روسیه، ‏ به طور دلگرم کننده ای بیش از قیمت آن در ایران است.

بیشتر بخوانید: کشت و پرورش استویا