فرایند تهیۀ جیره غذایی آبزیان

جیره غذایی را می توان پس از افزودن آب به صورت خمیر در آورد تا ماهی از آن تغذیه کند، اما معمولاً از دوروش پلت کردن و اکستروژن برای تهیه غذا استفاده می شود. روش سوم شامل ساخت پلت های مرطوب استکه حد واسط دو روش اول است. فرایند متراکم سازی و شکل دادن به مواد خوراکی بسیار حساس می باشد. ویژگی محصول تولید شده به ترکیب اجزای دستورالعمل غذایی، عملکرد هر یک از عوامل فیزیکی، رطوبت و گرما، ترکیبات چسباننده (هم بند) و خصوصیات قالب مورد استفاده بستگی دارد. غذای پلت باید به اندازه کافی در هوا به صورت چسبیده به هم باقی مانده و مقاومت خوبی در برابر آب شویی داشته باشد.

امروزه بیشتر جیره های تجاری آبزیان به صورت پلت تهیه می شوند که می توان آنها را به سه دسته تفکیک كرد: 

1) پلت های فشرده و فرورونده 
2) پلت های شناور یا غوطه ور 
3) پلت اکسپندر 

تولید جیره غذایی به صورت پلت شامل مراحل زیر است: 

1-  روش پخت اکستروژن

اکستروژن فرآیند پیچیده ای است که به صورت هم زمان فرایندهای مخلوط کردن، پخت و تعیین ساختار بافتجیره غذایی را انجام می دهد. 

 

2-  فرآیندهای تکمیلی

- خشک کردن و سرد کردن
- خرد کردن
- پوشش دار کردن

 

3-  استفاده از عوامل هم بند

به علت بالا بودن میزان پروتئین حیوانی و مقادیر کم مواد خام طبیعی گیاهی، غذای آبزیان گوشت خوار حاوی مقادیر کمی از عوامل همبند طبیعی است. بنابراین، گنجاندن همبندها امری اجتناب ناپذیر است. برخی از این مواد مانند گلوتن گندم یا نشاسته ژلاتینه شده نیز ارزش غذایی دارند درحالی که سایر مواد خام مانند کربوکسی متیل سلولز، آلژینات، کاراجینان ها، آگار و صمغ های مختلف، بی اثرند و به عنوان ژل یا مواد چسباننده در صنایع غذایی به کار می روند. گفتنی است که در زمان تولید غذا با استفاده از روش های صنعتی، تأثیر عوامل همبند در غذا از بین می رود. در صورت کافی نبودن میزان رطوبت، فراوری مکانیکی  گرمایی موجب از بین رفتن ساختار ژل ها می شود. در صورت بالا بودن رطوبت غذا (50 _ 45 درصد) باید قبل از توزیع آن، آب اضافی را از طریق فرایند خشک کردن از بین برد که این فرایند همیشه پرهزینه است. در مقابل، در صورتی که دستورالعمل غذایی حاوی نسبت های بالایی از فراورده های جانبی حاصل از گوشت تازه باشد عوامل همبند از نوع ژله ای استفاده می شود.
 

4-  پوشش دار کردن پلت

به منظور گنجاندن اسیدهای چرب ضروری، ویتامین های محلول در چربی و حتی محلول در آب به صورت امولسیون (ویتامین C) درون جیره غذایی، محصولات پلت یا اکسترود شده با استفاده از چربی ها، پوشش دار می شوند. علاوه بر این، پوشش دارکردن به صورت یک لایه هیدروفوب (آب گریز) خواهد بود تا سرعت حل شدن و آب شویی در آب، کاهش یابد. چربی ها که در دمای معمولی به صورت مایع هستند روی ذرات جیره غذایی سرد و خشک شده، اسپری می شود و سپس در دستگاه های پوشش دهنده محوردار یا استوانه ای مخلوط می گردند.

خصوصیات مکانیکی غذا در شرایط جوی:

1- مقاومت در برابر ساییدگی
2- مقاومت در برابر خرد شدگی
 

​​​​​​​ در تهیه غذا همیشه باید چند مورد مهم را در نظر گرفت:

- مواد مورد نیاز به اندازه كافی و تازه در اختیار باشد.
- مواد اولیه به شكلی تنظیم شود كه نیازهای ماهی را تأمین كند.
- قیمت تمام شده آن اقتصادی باشد.
- بتوان آن را برای مدت حداقل 4 3 ماه نگهداری نمود.

البته بعضی از سازندگان خوراك آبزیان، غذای ویژه ای كه علاوه بر تأمین نیازهای غذایی دارای افزودنی های دیگری از قبیل رنگ دانه، آنتی بیوتیك ها، آنتی اكسیدان و موارد مشابه دیگر هستند، تولید می كنند.