کاهش حجم صادرات زعفران ایران در سه ماهه نخست 1403

کاهش حجم صادرات زعفران ایران در سه ماهه نخست 1403 در مقایسه با سه ماهه نخست سال گذشته

کاهش صادرات زعفران در سه ماهه نخست 1403

زعفران یکی از گران‌ترین ادویه‌هایی است که در کشورهای مختلف به عنوان چاشنی در آشپزی شناخته شده است. زعفران نه تنها در آشپزی بلکه در صنایع مختلف از جمله صنایع غذایی، آرایشی و بهداشتی، داروسازی، نساجی و.... کاربرد دارد. ایران بزرگترین تولیدکننده زعفران در جهان است، به طوری که تقریبا 90 درصد تولید در جهان متعلق به ایران است. زعفران ایران با کیفیت‌ترین زعفران در جهان است. 

نمودار(1)، میزان حجم صادرات زعفران ایران را در بسته‌بندی‌های مختلف به کشورهای جهان، طی سال‌های 1402-1392 نشان می‌دهد. از سال 1399 میزان حجم صادرات زعفران به صورت فله، افزایش قابل ملاحظه‌ای داشته است.      

نمودار(1): روند حجم صادرات زعفران ایران در بسته‌بندی‌های مختلف (منبع: گمرک جمهوری اسلامی ایران)

متوسط قیمت صادرات هر کیلوگرم زعفران به صورت فله (در بسته‌بندی‌های بیش از 30 گرم) در سال‌های 1402-1399، تقریبا برابر با 789/02 دلار، در بسته‌بندی‌های 30-10 گرم برابر با 831/98 دلار و در بسته‌بندی‌های کمتر از 10 گرم برابر با 889/20 دلار بوده است.

نمودار(2)، قیمت هر کیلوگرم زعفران صادراتی را در پنج سال اخیر، نشان می‌دهد.

نمودار(2): قیمت هر کیلوگرم زعفران در پنج سال گذشته  (منبع: گمرک جمهوری اسلامی ایران)

همانطور که نمودار(2) نشان می‌دهد، قیمت هر کیلوگرم زعفران در سال 1402 نسبت به سال گذشته، در همه انواع بسته‌بندی‌ها، کاهشی بوده است. همچنین، در سال 1401، افزایش چشمگیری در قیمت زعفران مشاهده می‌شود که یکی از دلایل اصلی آن کاهش عملکرد تولید به دلیل سرمازدگی و خشکسالی در آن سال بوده است که منجر به عرضه کم و به دنبال آن افزایش قیمت زعفران در آن سال شد.  

حجم صادرات زعفران در سه ماهه نخست 1403، برابر با 34 هزار و 362 کیلوگرم بوده که در مقایسه با سه ماهه نخست سال گذشته 37 درصد کاهش داشته است. 

همچنین، در سه ماهه نخست امسال قیمت هر کیلوگرم زعفران در همه انواع بسته‌بندی، در مقایسه با سه ماهه نخست سال گذشته کاهشی بوده است. به طوری که در بسته‌بندی کمتر از 10 گرم، 33 درصد، در بسته‌بندی بین 10 تا 30 گرم، 10 درصد و در بسته‌بندی بیشتر از 30 گرم، 23 درصد کاهش را شاهد بوده‌ایم.

بزرگ‌ترین صادرکنندگان زعفران در سال 2023 در جهان، بعد از ایران (با  41/8 درصد سهم بازار جهانی)، به ترتیب کشورهای اسپانیا (25/7 درصد)، افغانستان (19/9 درصد)، پرتغال(1/8 درصد) و فرانسه (1/8 درصد) می‌باشند.

بر اساس اطلاعات ارائه‌شده از سوی ITC (مرکز تجارت بین‌الملل)، طی دوره زمانی 2023-2019 میزان رشد ارزش صادرات در جهان به طور میانگین، هر سال دو درصد و در یک سالِ اخیر (2023-2022)، برابر  با 17 درصد رشد داشته است. همچنین، میانگین رشد ارزش صادرات کشورهای رقیبِ ایران، هر سال در حال افزایش است.

اسپانیا در طی دوره زمانی 2023-2019، از نظر ارزشی به طور میانگین، هر سال 4 درصد رشد داشته است. این مقدار رشد در سال 2023-2022 برابر با 7 درصد بوده است.

برای رقیبِ اصلیِ ایران یعنی افغانستان، میانگین رشد ارزش صادرات در جهان، طی دوره زمانی 2023-2019 در هر سال، برابر با 12 درصد بوده و از لحاظ رشد حجمی، 23 درصد بوده است.

 در یک سالِ اخیر (2023-2022)، رشد ارزشِ صادراتِ ایران 11 درصد و برای افغانستان برابر با 132 درصد بوده است که این موضوع، زنگِ خطری برای ایران به شمار می‌آید. با توجه به این‌که قاچاقِ پیازِ زعفرانِ ایران در سال‌های اخیر به افغانستان افزایش پیدا کرده است، به دور از ذهن نخواهد بود که افغانستان، سهم بازارِ جهانیِ زعفرانِ ایران را در سال‌های نه چندان دور، از آنِ خود کند. همچنین، باید به این موضوع اشاره کرد که دولت افغانستان کشت خشخاش را که بسیاری از زمین‌های کشاورزیِ افغانستان را به خود اختصاص داده بود، ممنوع اعلام کرده، و توصیه و اقدام به کشت زعفران به جای خشخاش کرده است.     

بنابراین، مسئولان و نهادهای مربوطه، باید در راستای حفظِ این محصول در جهان که با نام ایران شناخته می‌شود تدابیر مناسبی بیندیشند.  

در مقالات بعدی به تحلیلِ بیشترِ بازار جهانی زعفران می‌پردازیم.

منبع: گمرک جمهوری اسلامی ایران، سایت مرکز تجارت بین‌الملل