آویشن باغی

نام فارسی :

آویشن باغی
 

نام علمی :

Thymus vulgaris
 

نام انگلیسی:

Garden Thyme 
 

خصوصیات گیاهی:

آویشن گیاهی خشبی و چند ساله است. منشا آن نواحی مدیترانه گزارش شده و در جنوب اروپا سطوح وسیعی می روید. این گیاه در نواحی نیمه خشک و زلاندنو مناطق وسیعی را به وجود آورده است .ریشه مستقیم، کم و بیش چوبی و انشعاب های فراوانی دارد. ساقه مستقیم و چهارگوش و ارتفاع آن متفاوت است و به شرایط اقلیمی محل رویش بستگی دارد و بین ۲۰ تا ۵۰ سانتی متر می باشد. پای ساقه چوبی است .در حالی که، قسمت فوقانی آن سبز رنگ است و انشعابات فراوانی دارد. با گذشت سن گیاه، بر تعداد انشعابات بدون ساقه اضافه می‌شود.

و گیاه بسیار انبوه و پرپشت به نظر می‌رسد. برگ ها کوچک متقابل و کم وبیش نیزه ای شکل و بدون نوک بدون دمبرگ هستند. برگ ها پوشیده از کرک های خاکستری رنگ حاوی اسانس است. گل ها کوچک، نر و ماده و به رنگ های سفید ،صورتی و ارغوانی مشاهده می شوند. روی چرخه هایی مجتمع پدیدار می شوند. کاسه گل دارای دو لبه کاملاً مشخص است. لبه بالایی دارای سه دندانه کوتاه و نسبتاً پهن و لبه پایینی دو دندانه بلند و باریک کاملا مشخص تشکیل شده است. کاسه گل پوشیده از کرک های غده ای حاوی اسانس است. گل ها از سال دوم رویش اواسط اردیبهشت ظاهر می‌شوند .میوه فندقه به رنگ قهوه‌ای تیره و طول آن یک میلی‌متر است. داخل میوه چهار بذر به رنگ قهوه ای تیره وجود دارد.بذر آویشن بسیار ریز است. 

قسمت دارویی:

آویشن باغی در قرن ۱۶ رسماً به عنوان یک گیاه دارویی معرفی شده در تمام فارماکوپه ها معتبر از پیکر رویشی آویشن به عنوان دارو یاد شده و خواص درمانی مورد تایید است.

بیشتر بخوانید: سنبل الطیب

خواص درمانی:

مواد موثره آویشن باغی خلط آور است. و از آن برای معالجه سرفه استفاده می شود. از عصاره الکلی و تنتور تهیه شده از پیکر رویشی آویشن باغی برای معالجه سرفه و گلودرد استفاده می‌شود. در حال حاضر صنایع داروسازی تعدادی از کشورهای غربی از مواد موثره این گیاه داروهای متعدد ساخته و به بازار دارویی عرضه می‌کنند. مهم ترین این داروها عبارتند از: کنپ، بروشیکوم، تیمیان کورادنیا، اسپکتون.

مواد و عناصر غذایی:

افزودن مواد و عناصر غذایی مورد نیاز گیاه به خاک باید به دقت انجام شود. زیرا مواد غذایی فراوان یا کمبود این مواد در خاک هایی که آویشن کشت می شود مناسب نیست و در هر دو حالت سبب کاهش عملکرد پیکر رویشی اسانس می شود. قبل از کاشت مقدار ازت، پتاس ،فسفر آن اندازه گیری و با در نظر گرفتن مقدار آن اقدام به کود دهی شود. به زمین های تهی از مواد و عناصر غذایی ،در فصل پاییز هنگام آماده ساختن خاک ۲۰ تا ۳۰ تن در هکتار کود حیوانی خشک و نرم پوسیده باید اضافه شود. فصل بهار قبل از کشت گیاه ۵۰ تا ۸۰ کیلو گرم فسفر و همین مقدار پتاس به همراه ۴۰ تا ۶۰ کیلوگرم در هکتار ازت باید در اختیار گیاهان قرار گیرد. 

سازگاری:

آویشن باغی گیاهی مدیترانه‌ای است. و در طول رویش به هوای گرم و نور کافی نیاز دارد. این گیاه خشکی دوست است به سهولت قابل به تحمل کم آبی و خشکی می باشد. کشت این گیاه در زمین‌های گل و زمین هایی که سبب آب ایستائی شود مناسب نیست. زیرا به غرقابی بودن زمین به شدت حساس است. در فصول سرد و در زمستان چنانچه روی گیاهان را برف پوشانده ممکن است تحت تاثیر سرما قرار گرفته و خشک شود.

چون نور نقش عمده‌ای در افزایش کمیت و کیفیت اسانس آویشن باغی دارد، توصیه می شود برای کشت آن از مناطق آفتابی و از دامنه های جنوبی تپه ها استفاده شود. خاک های سبک حاوی ترکیبات کلسیم با ضخامت زیاد سطح الارض خاک های مناسبی برای کشت آویشن باغی هستند. خاک های سنگین برای کشت این گیاه مناسب نیست و سبب کاهش عملکرد پیکر رویشی و اسانس آن می شود. 

آماده سازی خاک:

پس از برداشت گیاهانی که با آویشن به تناوب کشت شده اند. در فصل پاییز کودهای حیوانی مورد نیاز به خاک اضافه می‌شود با شخم مناسبی ۲۰ تا ۲۵ سانتی متر با خاک مخلوط شده و اوایل بهار پس از سله شکنی و خرد کردن کلوخه ها ،زمین را برای کشت آویشن آماده می‌کنند. 

کاشت:

آویشن حداقل ۴ تا ۶ سال در یک مکان باقی میماند. از این رو تناوب کشت مناسب برای این گیاه مهم است‌. آویشن را باید با گیاهانی به تناوب کشت کرد که دوره رویشی کوتاهی داشته باشد. مدت کوتاهی پس از کاشت برداشت شوند. گیاهان وجینی گیاهان مناسبی برای این کار هستند. تناوب کشت آویشن با گیاهان ریشه ای چند ساله مناسب نیست و سبب گسترش و شیوع بیماری ها می‌شود.سه تا چهار سال پس از برداشت آویشن آن را مجدداً می توان در همان زمین کشت کرد.

تکثیر رویشی:

تکثیر رویشی این گیاه از طریق مستقیم بذر(نشا کاری) صورت می‌گیرد.

مراقبت و نگهداری:

آبیاری منظم و وجین علف های هرز سطح خزانه ضرورت دارد .در طول رویش گیاهان مبارزه با علف های هرز نیز ضروری است.وجین مکانیکی علف های هرز به تنهایی کافی نیست و باید با استفاده از علف کش های مناسب به مبارزه با آن ها پرداخت. قبل از انتقال گیاهان از علف کش رونستار به مقدار ۷ تا ۸ کیلو در هکتار به صورت محلول پاشی می‌توان استفاده کرد. زمان مناسب برای استفاده از این علف کش اواسط بهار است .و جین مکانیکی علف های هرز چند ساله ای که به علف کش های مقاوم شده اند ضرورت دارد.

برای مبارزه شیمیایی با علف های هرز آویشن های چند ساله در فصل پاییز (مهر و آبان) می‌توان از علف کش زینبار به مقدار ۲ تا ۲.۵ کیلوگرم در هکتار استفاده نمود. پس از استفاده از این علف کش در صورت باقی ماندن علف های هرز با استفاده از کولتیواتور باید به جمع آوری آن ها اقدام نمود. در طول رویش آویشن می توان بدون هیچ خطری از علف کش رونستار به مقدار ۶ تا ۸ لیتر در هکتار استفاده کرد. برگردان کردن خاک بین ردیف ها به منظور تهویه نقش عمده‌ای را افزایش عملکرد پیکر رویشی دارد.
 

برداشت:

در سال اول رویش فقط یکبار محصول را می‌توان برداشت کرد. در حالی که در سال‌های بعد دو یا سه بار می توان اقدام به برداشت پیکر رویشی آویشن نمود. زمان مناسب برای برداشت اولین برداشت محصول آغاز گلدهی یعنی اواسط بهار می‌باشد. دومین برداشت در آغاز دومین مرحله گلدهی و اواسط تابستان مرداد ماه انجام می‌گیرد. سومین و آخرین برداشت در اواسط پاییز می توان انجام داد .اگر هدف از کاشتن آویشن جمع آوری بذر باشد. محصول را سالی یک بار و آن هم در آغاز مرحله رسیدن به بذر باید برداشت کرد. تاخیر در برداشت مناسب نیست زیرا از بذر ها پس از رسیدن به اطراف ریزش می کنند. اندام های برداشت شده را باید در سایه خشک و سپس بذرها را بوجاری تمیز و بسته بندی کرد.

بیشتر بخوانید: رازیانه